Kabinet eist ingrijpende transitie landbouw

Bedrijfsveranderingen zijn volgens de minister nodig omdat de milieugrenzen bereikt zijn. Aanpassen kan door technische innovatie, extensivering, omschakelen naar nieuwe producten of diensten, verplaatsen of stoppen. Schaalvergroting blijft mogelijk mits de omgeving ruimte biedt. De mogelijkheden hangen meer dan ooit af van de locatie van een bedrijf.

Tot en met 2035 is 24 miljard euro beschikbaar voor een Transitiefonds. Jonge boeren krijgen via het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) extra 'vestigingssteun'.

Vertrouwen in landbouw

Staghouwer heeft er vertrouwen in dat de landbouw de veranderingen aankan. 'Ik wil via doelsturing agrariërs ruimte bieden om zelf te bepalen hoe zij hun bedrijfsvoering inrichten.' Voor waterkwaliteit en dierenwelzijn blijven middelvoorschriften echter nog wel de standaard. Gewerkt wordt aan meettechnieken op bedrijfsniveau voor bijvoorbeeld stikstof. 'Het kan de basis zijn voor prestatiebeloning.'

In de omgeving van Natura 2000-gebieden, in veenweidegebieden en op hoge zandgronden met voor droogte kwetsbare beekdalen moeten boeren extensiveren. Om waterdoelen te bereiken kan het zijn dat teeltbedrijven de deuren moeten sluiten.

Uitdagingen aangaan

Het kabinet wil ondernemers in staat stellen om de duurzaamheidsuitdagingen aan te gaan. De minister noemt als opties het telen van gewassen als biogrondstof, vastleggen en met certificaten verwaarden van koolstof, langjarige natuurbeheerpakketten, agroforestry, zilte teelten en multifunctionele bedrijfsvoering. Ook het nieuwe GLB haakt hierop in.

Melkvee- en rundveebedrijven moeten volledig grondgebonden zijn in 2032. In september komt Staghouwer met de nadere invulling. Voor de open teelten wordt geïntegreerde gewasbescherming vrijwel zonder emissies de norm. Net als duurzaam bodemgebruik.

De samenwerking tussen veehouderij en akkerbouw wordt gestimuleerd met gewasrotaties. Knellende regelgeving wil Staghouwer aanpakken. De toelating van laag-risicomiddelen wordt versneld. Ketenpartijen moeten gebruik van resistente rassen en minder inzet van chemie financieel belonen.

Dierwaardige productie

Staghouwer geeft aan dat er plaats blijft voor intensieve en hoogtechnologische landbouwbedrijven mits deze emissiearm en dierwaardig produceren. 'Het is belangrijk dat daarvoor voldoende locaties beschikbaar blijven', stelt de minister. Hij wijst op nieuwe stalsystemen waarbij mest direct uit de stal gescheiden wordt afgevoerd om te kunnen verwaarden.

Ook de keten moet aan de bak. Staghouwer wil deze zomer met ketenpartijen om tafel voor een plan om het verdienvermogen van de duurzame boer te verbeteren. Ketenpartijen krijgen een half jaar om aantoonbaar vooruitgang te boeken, anders komt Staghouwer met een wettelijke verplichting.

'Ja, we vragen forse aanpassingen van ondernemers, maar de kosten en pijn die hiermee gepaard gaan, moeten worden gedeeld', stelt Staghouwer. Hij verwacht een voortrekkersrol van ketenpartijen.