'Overheid moet antwoorden geven op vragen over milieuambities'

Het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) is per 1 januari 2023 van kracht en dan start het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn. Dan hebben we nog wel even, zult u misschien denken. Maar niks is minder waar. De voorbereidingen voor het bouwplan van 2024 beginnen nu.

Als ik collega's vraag of ze weten wat het nieuwe GLB inhoudt, krijg ik drie soorten reacties. De meesten weten dat er meer voor minder moet gebeuren, maar wat is nog een vraagteken. Een klein deel vraagt zich sterk af hoe ze op de doelen van de ecoregeling kunnen scoren en ik kom collega's tegen die het GLB-geld niet meer de moeite waard vinden in verhouding tot de kosten.

Ernstige reacties

Alle drie de reacties zijn ernstig en hebben één ding gemeen: de door de EU zo gewenste vergroening wordt niet gerealiseerd en het inkomen van de boer gaat weer achteruit. Op het actieprogramma nitraat is zo mogelijk nog moeilijker te acteren. Dat brengt mij bij de volgende vijf vragen aan de overheid:

1. Onze sector heeft concrete voorstellen gedaan voor verbetering van de GLB-ecoregeling, waardoor deze bereikbaar wordt voor meer telers. Door gebrek aan capaciteit bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) kunnen deze niet worden opgenomen. Daarnaast kunnen telers moeilijk scoren op 'landschap' en 'biodiversiteit'. Wat gaat de overheid hieraan doen?

2. Waarom weten wij nog steeds niet welke gewassen worden uitgezonderd op de '1 oktoberregel'? En waar is de wetenschappelijke leidraad waarmee waterschappen kunnen bepalen waar teeltvrije zones nodig zijn?

3. Kan de overheid aangeven hoe wij moeten handelen als er geen teeltvrije zone nodig is voor de waterkwaliteit, maar deze voor het kunnen meedoen aan het GLB wel nodig is? Terwijl het actieprogramma leidend is voor het GLB. En wat als je nu meedoet aan de maatwerkaanpak, waarmee je in principe een alternatief voor bufferstroken hebt? Voldoe je dan nog aan de GLB-conditionaliteit?

4. Met een groot aantal partijen hebben we afgelopen maanden keihard gewerkt aan de maatwerkaanpak als alternatief voor de generieke maatregelen in het zevende actieprogramma. Borging en handhaafbaarheid lijken de bottleneck te worden. En weer is de capaciteit van de NVWA en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland de beperkende factor. Overheid, hoe ga je dit oplossen?

5. Samenwerking tussen akkerbouw en veehouderij is een van de pijlers van de door de overheid zo gewenste kringlooplandbouw. Ook grondgebondenheid van de veehouderij kan hiermee eerder worden bereikt. Kan de overheid aan deze ondernemers uitleggen hoe zij de gezamenlijke bouwplanpuzzel kunnen leggen gezien het GLB, het actieprogramma en de wens tot een grondgebonden veehouderij met een aanzienlijk deel (blijvend) grasland? Zij zien het namelijk zelf niet meer.

Zo kan ik nog wel tig vragen bedenken. Punt is dat we in dit land veel te grote groene ambities hebben, we een papieren werkelijkheid hebben gecreëerd en dat alles juridisch moet worden dichtgetimmerd. Ik ben benieuwd naar de perspectiefbrief van landbouwminister Henk Staghouwer. Ik verwacht concrete voorstellen om het boereninkomen te verbeteren, maar ik zet mijn geld er niet op in.