Vee&Logistiek Nederland: nieuwe transportregels slaan plank mis

De keuringsdierenartsen van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) handhaven strikt op het 'vervoer van varkens onder voorwaarden'. Wordt niet aan deze voorwaarden voldaan, dan valt dit onder een klasse D-overtreding.

Bij de eerste drie constateringen worden een mededeling en schriftelijke bevestiging gegeven. Bij de vierde constatering volgt een officiële schriftelijke waarschuwing en bij de vijfde een boete. De overtredingen blijven twee jaar staan. Ondanks de geringe overtreding, zijn de boetes flink.

Voorzitter Helma Lodders van Vee&Logistiek Nederland in een reactie: 'De boetes zijn bizar hoog en worden ook nog eens gestapeld. De eerste boete is 1.500 euro en die wordt daarna telkens met dit bedrag verhoogd. Hierbij wordt niet gekeken naar individuele chauffeurs, maar naar het hele bedrijf.'

Daarnaast is er kritiek op het eigen interventiebeleid van de NVWA. Bij drie overtredingen in twee jaar krijgt de transporteur het bericht dat het bedrijf bij een volgende overtreding onder verscherpt toezicht komt. Dit kan leiden tot intrekking van de transportvergunning.

Verder wordt er dubbel beboet, geeft Lodders aan. Want zowel de transporteur als de varkenshouder krijgt een boete. 'Fouten tikken zo snel aan, dat het einde voor een transporteur snel in zicht is. Op 29 april hadden al vier vervoersbedrijven een derde mondelinge mededeling gekregen.'

Moeilijk voor chauffeurs

Handhaving op transportwaardigheid heeft ook zijn weerslag op de chauffeurs. Het veroorzaakt druk en een aantal van hen trekt daardoor het werk niet meer. Mede-eigenaar Geert Thijssen van Thijssen Drost: 'De afgelopen anderhalf jaar zijn bij ons drie chauffeurs gestopt van wie we het niet hadden verwacht. Zij werkten met plezier, maar de huidige regels zorgen voor frustratie en verdriet. Het is voor een chauffeur lastig om te bepalen of een varken 'oranje' is.'

Van collega's hoort Thijssen ook dat veel chauffeurs ander werk zoeken. Dat baart zorgen. 'Als er niet voldoende chauffeurs meer zijn, kunnen de varkens niet worden vervoerd. Dat is een probleem voor de hele keten. Zonder transport staat alles stil.' En dat is niet het enige probleem. 'De regels zijn bedacht om het dierenwelzijn te verbeteren, maar zoals ze nu worden toegepast, werken ze averechts.'

Een 'oranje' varken, schetst de transporteur, leeft al vier maanden met 'groene' varkens in hetzelfde hok. Maar het moet voor het transport van de andere varkens worden gescheiden. 'Vaak zit er maar één 'oranje' varken in de groep en dit dier moet dan tijdens het transport alleen in een compartiment. Dat zorgt voor veel stress. Daarnaast is meer ruimte niet altijd positief. In een leeg compartiment kan een varken gemakkelijk alle kanten op slingeren.'

De regels hebben ook invloed op andere thema's. Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV) meldt dat de regels averechts werken op veel onderwerpen waar ze al jaren hard aan werkt. Zoals bijvoorbeeld vitale biggen. 'De richtsnoeren rondom transportwaardigheid van varkens werken euthanasie in de hand.'

Verder constateert de POV dat varkenshouders niet meer mee durven doen aan trajecten als 'lange staarten'. Ze zijn bang voor kleine bemerkingen op hun dieren door beschadigingen aan niet-gecoupeerde staarten. De voorbereiding op toekomstige wetgeving komt in het gedrang, geeft de belangenbehartiger aan.

Daarnaast blijven 'oranje' varkens vaak achter op het bedrijf. Voor zo'n varken is een apart compartiment nodig. Door dit dier achter te laten, is er meer plek voor de 'groene' varkens. 'Doordat 'oranje' varkens achterblijven, worden varkens geëuthanaseerd die nog prima als voedsel zijn te gebruiken', stelt Thijssen.

Duurzaamheid in gedrang

Lodders geeft ook aan dat het achterlaten van dieren een probleem vormt. 'De politiek vraagt om duurzamer gebruik van dieren, dus ze zo lang mogelijk benutten voor de productie. Maar hoe ouder het dier, hoe groter de kans op ouderdomskwaaltjes. Uit angst voor een boete worden deze dieren niet vervoerd. Het komt regelmatig voor dat dierenartsen een varken niet ziek genoeg vinden om te euthanaseren, waardoor de varkenshouder met het dier blijft zitten.'

De voorzitter van Vee&Logistiek Nederland zegt dat verschillende partijen hard werken om tot een geschikte oplossing te komen. Ze doelt, naast haar eigen organisatie, op de POV, branchevereniging voor de beroepsvervoerders in het veetransport Saveetra, Centrale Organisatie voor de Vleessector en LTO Nederland. Zij zijn in gesprek met de NVWA en vragen op andere manieren aandacht voor deze problematiek.

Lodders: 'We nodigen onder meer woordvoerders van politieke partijen uit, overleggen met onze achterban en laten via sociale media zien waar men tegenaan loopt. Ook winnen we juridisch advies in en lopen er veel rechtszaken. We zijn bezig met een werkbare oplossing. Die is wat ons betreft als volgt: zit er een 'oranje' dier in de 'groene' groep, dan wordt dit geconstateerd door de inspecteur van de NVWA, maar die schrijft geen boete uit.'

De POV geeft aan dat de NVWA het beleid in het najaar gaat evalueren. 'Maar wij hopen samen met de andere organisaties nog voor de zomer tot een oplossing te komen.'

'Oranje' varken: transport onder voorwaarden

Varkens met een kleine bemerking, zoals bijvoorbeeld een kleine beschadiging of gesloten navelbreuk, worden in de richtsnoeren 'Transportwaardigheid' omschreven als 'oranje' dieren. Deze dieren mogen worden vervoerd onder voorwaarden. Maar in de praktijk is het lastig om precies te bepalen wat de toestand van het varken is.

Om te bepalen of een varken in de categorie 'oranje' valt, moet rekening worden gehouden met de algemene toestand van het dier, de specifieke omstandigheden en duur van het transport, de verergering van de ziekte of verwonding tijdens transport en het afkeuringsrisico in het slachthuis.

Om een 'oranje' varken te mogen vervoeren, moet er dus aan verschillende voorwaarden worden voldaan. Zo mag het transport geen pijn of leed veroorzaken. Daarnaast moet het varken geïsoleerd van de dieren zonder bemerking worden vervoerd. Het is wel toegestaan om 'oranje' varkens samen te vervoeren, maar dit compartiment mag dus niet worden aangevuld met varkens zonder bemerking. De minimale grondoppervlakte per 'oranje' varken is vergroot met 20 procent.

Verder moet het varken als laatste de laadwagen opgaan, gekenmerkt zijn met een gekleurd merkteken en op de transportwaardigheidslijst zijn vermeld. Dit formulier moet tijdens het gehele transport aanwezig zijn en ook op de bestemmingsplaats.

In plaats van deze lijst mag ook het voedselketeninformatie (VKI)-formulier worden gebruikt, als daar alle informatie uit de transportwaardigheidslijst op is vermeld.