Vervoersregels 'oranje varkens' frustreren veetransport

Het ontbreken van een eensluidende beoordeling van 'vervoer onder voorwaarden' door de dierenarts van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) leidt tot onzekerheid bij veetransporteurs. In de geldende vervoersregels, de richtsnoeren, zou het varken centraal moeten staan. Samengevat was dat de strekking van het Por-k-taal over de richtlijnen voor varkenstransport dat kenniscentrum VKON uit het Overijsselse Den Ham maandagavond hield.

Sinds het van kracht worden van de richtsnoeren per november 2021 overleggen de Centrale Organisatie voor de Vleessector, LTO Nederland, Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV), Saveetra en Vee&Logistiek Nederland over een werkbare oplossing voor het 'vervoer onder voorwaarden'.

Opgelegde werkwijze niet werkbaar

De NVWA voerde 4 april de huidige werkwijze en handhaving door. Veetransporteurs en varkenshouders geven zes weken later aan dat deze opgelegde werkwijze onwerkbaar is. 'De diversiteit onder 'oranje varkens' is groot en dat geldt ook voor de manier waarop de dierenartsen van de NVWA ze beoordelen', zegt Gerrit van Wijk van Erik Nijsink Vee- en varkenshandel uit het Overijsselse Wierden.

Het sanctiebeleid van de NVWA is stevig is. Na vier waarschuwingen moet een transporteur betalen: 1.500 euro voor de eerste keer, de tweede keer 3.000 euro, de derde keer 4.500 enzovoorts. Chauffeurs en transporteurs nemen daardoor geen onnodige risico's en gaan vaker varkens niet mee naar de slachterij. Aan de varkenshouder daarna de uitdaging om ze met een volgend transport mee te krijgen of ze te laten euthanaseren.

Beladingsgraad aanpassen

Dat stuit varkenshouders tegen de borst. Die vinden dat varkens met een kleine bemerking met de koppel mee moeten kunnen naar de slachterij. Dat de beladingsgraad van het compartiment dan 80 procent moet zijn, vinden zij geen probleem. Varkens met een kleine bemerking zijn gezond, hebben altijd normaal gefunctioneerd in de koppel en nu ze slachtrijp zijn zouden ze niet meegaan naar de slachterij.

'Het doet mij zeer wanneer ik op een bedrijf prachtige biggen moet afspuiten, alleen omdat ze een navelbreuk hebben. Dieren euthanaseren op basis van cosmetische afwijkingen vind ik weerzinwekkend', reageerde Johan Hulzing van Coöperatie Varkensartsen uit het Overijsselse Harbrinkhoek.

Van Wijk noemt de huidige situatie onwerkbaar. 'We lopen tegen een muur aan die ondoordringbaar lijkt. Ik weet dat er transporteurs zijn waar chauffeurs ontslag nemen, omdat zij de huidige druk en het risico van een foute beslissing niet aankunnen.'

Chauffeurs hart onder de riem steken

Bart Camps van Camps Varkenshandel bv uit het Limburgse Oostrum stelde daarom twee weken geleden een brief op die chauffeurs bij aankomst bij de slachterij aan de NVWA-dierenarts kunnen overhandigen. Van bovenaf hebben organisaties geprobeerd zaken te regelen. 'Dat is een manier om het van onderaf te doen.' De brief is ook bedoeld om chauffeurs een hart onder de riem te steken en dient daarnaast een juridische doel: aansprakelijkheid.

De strekking van de brief is dat een chauffeur zo goed als mogelijk en naar eer en geweten de varkens voor het transport heeft beoordeeld op transportwaardigheid. De brief wordt sinds een dag of tien breed in de veevervoerswereld gedeeld en overhandigd bij het lossen aan de dienstdoende NVWA-dierenarts. Van de zijde van de NVWA is daarop nog geen reactie gekomen. 'Gaan de richtsnoeren niet van tafel, dan kunnen we wel stoppen.'

Kuddedier centraal stellen

Het gesprek over de richtsnoeren tussen veetransporteurs, veehouders en de NVWA zit in een impasse. Tijdens het Pork-t-aal werd geopperd in de gesprekken het varkens als kuddedier centraal te stellen. Van alleen of afgescheiden in een compartiment zitten, ondervindt het varken meer stress dan wanneer het dier in de koppel blijft.

'Door het transport gaat een navelbreuk niet open en een beschadigde staart wordt er ook niet erger door. Het welzijn van het dier komt dan in het geding', weet dierenarts Hulzing. De discussie over 'vervoer onder voorwaarden' is niet alleen een probleem in de varkenshouderij, maar speelt ook in de melkveehouderij.