Zeeland zet alles op alles voor behoud zoetwater

'We zijn geheel afhankelijk van het water dat uit de lucht valt. Daarom is het belangrijk om duurzaam om te gaan met de zoetwaterbellen die beschikbaar zijn. Met het oog op de toekomst moeten we er alles aan doen om deze in stand te houden en liever nog te vergroten', aldus Luc Mangnus, agrarisch ondernemer en tot voor kort bestuurder van Waterschap Scheldestromen.

De droge jaren 2018, 2019 en 2020 maakten het belang van zoetwater voor de agrarische sector pijnlijk duidelijk. Maar ook natuurgebieden hebben zoetwater nodig. Daarom hebben diverse partijen, waaronder ZLTO, een oproep gedaan richting provincie Zeeland om zoetwater hoog op de politieke agenda te zetten. Gezamenlijk hebben zij vervolgens het Zeeuws Deltaplan Zoet Water uitgewerkt.

De Zeeuwse gedeputeerde Anita Pijpelink (PvdA) van Water en Natuur noemt het vooral een maatschappelijke opgave om met elkaar te werken aan het versterken van de zoetwaterbellen in Zeeland. 'Het Deltaplan Zoet Water biedt een aantal acties en maatregelen om er met elkaar aan te werken dat Zeeland in 2050 weerbaar is tegen een zoetwatertekort. Daarbij zetten we vooral in op samenwerking en het delen van kennis en regelgeving.'

Pijpelink stelt dat er niet één oplossing mogelijk is voor de hele provincie. 'De situatie is per gebied anders, dus ook de kansen en mogelijkheden verschillen per gebied. Samenwerking is noodzakelijk om tot resultaten te komen en Zeeland voor de toekomst te behoeden voor een tekort aan zoetwater.'

Een van de manieren om de stand van zaken rond de zoetwaterbellen bij te houden, is het monitoren van gebieden. Pijpelink: 'Dat gebeurt met een helikopter vanuit de lucht. Door regelmatig te monitoren, kunnen we ook ontdekken hoe groot de bellen zijn, hoe snel ze leeg raken of weer aangevuld zijn en waar eventueel verruiming mogelijk is om te beregenen.'

Daarnaast loopt er ook een project waarbij wordt gekeken of het mogelijk is om de zoetwaterbellen kunstmatig aan te vullen. 'Dat zijn mooie technische ontwikkelingen die boeren in de toekomst mogelijk verder kunnen helpen om het beregenen met zoetwater op meerdere plekken mogelijk te maken', stelt de gedeputeerde.

Pijpelink benadrukt dat hierbij een belangrijke rol is weggelegd voor de agrarisch ondernemers. 'Wij zijn blij met het waardevolle aandeel van ZLTO en ZAJK bij de uitwerking van het Deltaplan Zoet Water. Er zit veel expertise bij deze partijen en zij zijn ook een relevante partner om mee te denken. Net zoals de natuurorganisaties.'

In frontlinie blijven lopen

Tegelijkertijd roept de gedeputeerde agrarisch ondernemers die voor hun bedrijfsvoering afhankelijk zijn van zoetwater op om niet stil te blijven zitten. 'De provincie kan niet alles oplossen. Daarom is mijn advies aan de ondernemers om de actuele ontwikkelingen te volgen en ervoor te zorgen dat zij in de frontlinie blijven lopen. Probeer ook de lol in te zien van het ontdekken van de veranderende omstandigheden en hoe je daarmee het beste kunt omgaan.'

Acties en maatregelen die worden benoemd in het Zeeuws Deltaplan Zoet Water voor de agrarische sector zijn onder andere het zuinig omgaan met water, goede technieken hanteren voor beregening, bewuste keuzes maken voor gewassen en water langer vasthouden, hergebruiken en opslaan in kunstmatige bekkens, ondergrond en natuurgebieden. Ook zijn in de afgelopen jaren al onderzoeken gedaan en proeven gehouden om regenwater te bufferen, zoutwater te ontzilten en druppelirrigatie toe te passen bij de teelt van gewassen.

Mangnus benadrukt dat zoetwater in Zeeland schaars is. 'Boeren die in hun omgeving over zoetwater kunnen beschikken, hebben geluk. Ze moeten ook een vergunning hebben om te mogen beregenen en melden wat zij aan water onttrekken. Daarbij wordt ook scherp in de gaten gehouden hoeveel grondwater wordt onttrokken.'

Er wordt dus breder gekeken dan het individuele belang van een boer, vervolgt de agrarisch ondernemer. 'Dat zorgt best weleens voor scheve gezichten, bijvoorbeeld als de ene boer zijn oogst wel kan binnenhalen en een andere alles ziet verdorren en daar niets aan kan veranderen.'

Ondanks alle zoetwaterperikelen kijkt Mangnus met vertrouwen uit naar de toekomst. 'Boeren zijn zich er maar al te goed van bewust dat zoetwater een productiefactor is en dat zij daar zelf mee aan de slag moeten. Belangrijk is dat duurzaam en zorgvuldig wordt omgegaan met de bestaande zoetwaterbellen en dat we proberen die in stand te houden en te vergroten.'

Verschillende maatregelen

Op veel bedrijven zijn al de nodige maatregelen getroffen om zoetwater te bergen of de zoetwaterbellen in de bodem aan te vullen. Mangnus: 'Omdat de omstandigheden in elk gebied anders zijn, zie je dat ondernemers per gebied ook andere maatregelen treffen. De ene ondernemer bouwt een bassin, terwijl de andere gaat experimenteren met druppelirrigatie of het telen van andere gewassen.'

Er wordt volop gepionierd om te kijken wat wel en niet werkt, geeft de oud-waterschapsbestuurder aan. 'Bovendien zien de boeren dat zij het met elkaar moeten doen. Ondanks de huidige problemen zijn veel mensen enthousiast en proberen zij elkaar te inspireren.'