Spannende overstap naar Jerseys werpt zijn vruchten af

Zeggen dat melkveehouders Stan en Debby de Wildt uit het Gelderse Beuningen de afgelopen vijf jaar in een rollercoaster zaten, is bepaald niet overdreven. Het was een enerverende, spannende periode. Emotioneel ook. Dat is niet zo gek, als je bedenkt dat de grond onder hun voeten als het ware werd weggeslagen door regelgeving van bovenaf.

In 1985 vestigden de ouders van Stan de Wildt zich op het melkveebedrijf vlakbij de A73. Zijn vader was actief als veehandelaar en hijzelf werkte eerst deels buitenshuis als leraar bij Helicon en melkrobotadviseur.

Extensief bedrijf

In 2016, nadat de ondernemers het bedrijf hadden overgenomen van zijn ouders, leek alles nog rooskleurig. 'We molken toen een goede honderd Holsteins. We hebben 70 hectare grond tot onze beschikking, een extensief bedrijf dus', zegt Stan de Wildt.

'We hadden de laatste jaren geen melkquotum bijgekocht met het idee dat we, met zo'n twee koeien per hectare genoeg ruimte zouden hebben om te groeien. Toen het melkquotum eraf ging, groeiden we naar 125 melkkoeien. Toen trad het fosfaatstelsel in werking', blikt de ondernemer terug.

Stoppen of doorgaan

Het aantal melkkoeien moest worden teruggebracht naar 104 stuks en vervolgens naar nog minder. '95,8 koe', weet Debby de Wildt nog precies. Dat het bedrijf extensief is, blijkt geen voordeel. 'We hadden gras over, molken minder en kwamen in de problemen met de rekening-courant', zegt Stan de Wildt. Bij de bank kon opeens niets meer. 'Daar heb ik nog steeds moeite mee', stelt hij. 'Zie maar te overleven', werd er gezegd. We moesten een keuze maken: stoppen of doorgaan. Als we verder wilden, hoe dan?'

De voerleverancier, waar de ondernemers al jaren goed contact mee hadden, opperde of Jersey-koeien iets voor hen zouden zijn. Geen gekke gedachte, want ze waren de weg van voornamelijk voeren van eigen land al ingeslagen.

Eigen gras benutten

'Met zoveel grond onder het bedrijf was het voordelig om zoveel mogelijk eigen gras te benutten. Dat deden we al door de Holsteins louter gras en structobrok te voeren. Met Jerseys zouden we meer koeien mogen melken per kilo fosfaat. Bovendien heeft Jersey-melk hogere gehaltes', zegt Stan de Wildt.

De melkveehouders gingen kijken bij enkele Jersey-bedrijven en waren enthousiast, maar de bank was dat minder. De boekhouder zag het ook niet zitten. Daarom besluiten de ondernemers zelf, samen met de voerleverancier, een bedrijfsplan te maken. Ze werkten drie varianten uit: doorgaan op dezelfde voet, uitbreiden door te groeien van 95 naar 125 Holsteins of overstappen op Jerseys.

Optimist en realist

Stan de Wildt: 'Een hele puzzel. Ik ben een optimist en Debby een realist, maar we kwamen eruit en konden het plan bij de bank neerleggen.' Daar keken ze in eerste instantie raar op van het plan, maar zagen ze wel in dat het goed doordacht was. 'We geloven in ons verhaal en konden op elke vraag direct antwoord geven. Toch kregen we niets op papier.'

Toen er een telefoontje kwam dat er Jersey-koeien in Denemarken te koop waren, ging het opeens snel. De melkveehouders sprongen meteen in de auto. Dan maar zelf financieren. Slechts de helft van het koppel bleek interessant.

Het was alles kopen of niets, dus de deal ging over. 'Jammer, maar we hebben er veel van geleerd', bekijkt Debby het positief. Een paar maanden later, in juli 2019, was het wel raak. Weer reisden de ondernemers af naar Denemarken. Ze zochten op drie bedrijven Jersey-koeien uit.

Emotionele, heftige tijd

Op 29 juli ging de bank toch akkoord, op 31 juli stonden de Jerseys in hun nieuwe stal. 'Toen zeiden ze wel bij de bank: hoe hebben jullie dat nu gedaan?' lachen de melkveehouders achteraf om wat toch een emotionele, heftige tijd was.

De 52 Jerseys worden aan één kant van de ligboxenstal met Weelink-voerhek gestald, aan de andere kant stonden nog Holsteins. Debby de Wildt: 'Achteraf was het wel veel. Op dezelfde dag dat de Jerseys kwamen, gingen er 24 Holsteins weg. De nieuwe koeien kenden geen melkrobot. We waren dag en nacht bezig om ze in te melken.'

Robots aanpassen

Familie De Wildt melkt al sinds 2004 met twee robots. Vooral om flexibeler te zijn en er gemakkelijker een sociaal leven op na te kunnen houden. De robot voor de Jerseys moest worden aangepast. De nieuwe koeien zijn veel kleiner dan de Holsteins. 'Een stal met honderd Jerseys ziet er anders uit dan een stal met honderd Holsteins. Het oogt veel ruimtelijker', lacht Debby de Wildt, die volgens haar man nu weer over de koeien heen kan kijken.

Behalve de robot werden ook de ligbedden ingekort. Het plan was om in drie jaar alle Holsteins te vervangen door Jerseys. Dat liep anders. 'Je kunt geen Holsteins en Jerseys in één robot melken, dus we moesten de volgende stap in één keer maken.'

Nog twee keer gingen de melkveehouders terug naar Denemarken om Jerseys uit te zoeken. Verse koeien zijn er lang niet altijd en daarom kochten ze ook drachtige vaarzen. 'Die kalfden niet allemaal binnen een maand af, dus daardoor hadden we minder melk in de tank en minder opbrengst.'

Eigen jongvee

Die overgangsperiode duurt twee jaar en is eigenlijk pas net afgelopen. De eerste op het bedrijf geboren Jerseys zijn aan de melk. Waar de ondernemers vroeger alle melkkoeien aankochten, houden ze nu jongvee aan.

'Jerseys importeren is duur. Dan kun je beter vaarskalveren aanhouden. We werken met gesekst sperma, ook omdat stierkalveren niets opbrengen. Alle jonge vaarzen worden met Jersey-sperma geïnsemineerd en een enkele topper onder de oudere koeien ook. Voor de rest wordt alles gedekt met Belgisch Blauw. Die kalveren brengen wel wat op.'

Groeien in aantal koeien

De Jersey-kalveren gaan met zes maanden naar de opfok en komen drachtig terug. 'Nu komen we ruimer in ons jongvee te zitten en kunnen we ook gaan groeien wat betreft aantal melkkoeien', zegt Stan de Wildt.

Want dat was altijd de opzet: per saldo kun je meer Jerseys houden dan Holsteins. Bovendien is het ras goed in het verwerken van gras tot goede melk. Dat blijkt wel uit de gehaltes: over 2021 een gemiddelde jaarproductie van 6.800 kilo per koe met 6,44 procent vet en 4,25 procent eiwit.

Prettig werken

'Vroeger waren we hoogproductief met lage gehaltes, nu zijn we laagproductief met hoge gehaltes', schetst de melkveehouder, die niet anders meer zou willen. De hele familie, ook hun zoon en dochter, vindt het prettig werken met de Jerseys. Debby de Wildt: 'Ze zijn kleiner, leuker en meer mensgericht.'

Daar komt bij dat de ondernemers hun Jersey-melk steeds beter weten te verwaarden. Bijvoorbeeld door er Jersey-kaas van te laten maken. Deze verkopen ze in een automaat aan huis, bij twee bevriende agrarisch ondernemers en bij een groothandel.

Plus op melkprijs

Stan de Wildt: 'Het loopt beter dan verwacht. Vorig jaar hebben we zelf 10.000 kilo melk verkaasd, de groothandel tot nu toe 35.000 kilo. We krijgen niet alleen een plus op de melkprijs bij FrieslandCampina door de hoge gehaltes, maar voor de kaasgroothandel komt daar nog een paar cent bij op.'

De grootste marge zit op de melk die de melkveehouders zelf verkazen. Ook hebben ze een softijsmachine staan, waar voorbijgangers Jersey-ijs kunnen tappen. 'Als je me vier jaar geleden had gevraagd of ik een winkel aan huis zou willen, dan had ik nee gezegd. Maar nu zijn we hartstikke enthousiast. We zijn echt aan het ondernemen. Het contact met mensen en hun reacties zijn ook leuk. Daar spelen we op in door bijvoorbeeld een Facebookpagina bij te houden', vervolgt de ondernemer.

'We hebben er inderdaad schik van hoe het nu gaat', beaamt Debby de Wildt, al blijft ze het zwabberende overheidsbeleid moeilijk vinden. 'Je hebt geen stip op de horizon waar het naartoe gaat, maar moet je continu bewijzen en verantwoorden.' 'Het moet nu maar eens over zijn met al die onrust, zodat we kunnen gaan profiteren en consolideren', besluit Stan de Wildt.