VVD en CDA: Brussel moet Nederland nieuwe derogatie gunnen

Landbouwminister Henk Staghouwer liet in een recente Kamerbrief weten dat het Nitraatcomité aanstuurt op extra eisen voor een nieuwe derogatie. Hij verwees daarbij naar Ierland dat onlangs onder strengere voorwaarden een nieuwe derogatie verkreeg voor de periode tot en met 2025.

In die beschikking eist het Nitraatcomité dat er op weidegrond op 1,5 meter van watergangen afrasteringen worden geplaatst. Ook wil het de bemestingsnorm onder derogatie bijstellen van 250 naar 220 kilo stikstofmest per hectare als in 2023 blijkt dat de Ierse waterkwaliteit niet is verbeterd.

Staghouwer liet al weten dergelijke aanvullende eisen niet te willen. Volgens hem staan die haaks op de boerenpraktijk die juist duidelijkheid verlangt gedurende de hele looptijd van de derogatie.
De moeizaam verlopende derogatieonderhandelingen baren Kamerleden Thom van Campen (VVD) en Derk Boswijk (CDA) grote zorgen. Extra voorwaarden creëren voor boeren is een onwerkbare situatie, verlies van derogatie is volgens hen helemaal onwenselijk.

'Ik weet niet of het al een gelopen race is. Maar ik maak me wel vreselijk zorgen en zou het ook echt onbegrijpelijk vinden van Brussel', zegt Boswijk. Hij noemt de voorwaarden die aan Ierland zijn gesteld voor Nederlandse boeren onwerkbaar. 'Ze zijn gebaseerd op wantrouwen en stellen de boer niet in staat zijn vakmanschap te gebruiken.'

De aanvullende eisen voor Ierland stuiten ook bij Van Campen op onbegrip. Hij ziet de grens van het 'absorptieniveau' van Nederlandse boeren naderen. 'De EU-breed geldende nitraatnorm van 170 kilo per hectare is achterhaald. Waarom moeten landen van Portugal tot Finland aan dezelfde norm voldoen? De Europese Commissie moet landen de vrijheid geven tot maatwerk te komen, rekening houdend met bodem- en klimaatgesteldheid. Hier lopen we als Nederland keer op keer tegenaan.'

Stel milieubalans centraal

Een derogatie met maatwerkaanpak voor regio's zal niet voor alle boeren positief uitpakken, erkent de VVD'er. 'Daarin moeten we eerlijk zijn. Maar het biedt ook kansen voor evenwichtsbemesting en het vakmanschap van boeren. Als partij staan we achter de milieudoelen van de Nitraatrichtlijn en de Kaderrichtlijn Water. Brussel moet daarbij wel oog houden voor een gezonde landbouweconomie. Een krimp van de veestapel moet niet het doel zijn, maar stel de balans met het milieu centraal.'

De landbouwwoordvoerders van CDA en VVD hopen dat de Europese Commissie de stikstofaanpak van het kabinet alsnog honoreert met een nieuwe derogatie. 'We laten met het coalitieakkoord en de 25 miljard euro die daarvoor is uitgetrokken voor de transitie in de landbouw zien dat het ons serieus is. Het zou fijn zijn als Brussel ons dan ook serieus neemt', zegt Boswijk.

Van Campen hoopt op een tussenfase waarin Brussel de Nederlandse aanpak een kans geeft. 'We moeten Brussel laten zien dat het ons menens is. Zonder derogatie dreigt er een koude sanering in de veehouderij die vooral varkenshouders hard kan treffen. Ook zal veel meer kunstmest nodig zijn en daarvan zijn de prijzen nu erg hoog.'

Door die hoge kunstmestprijzen is in Nederland voor het eerst sprake van een hogere vraag naar mest dan dat er aanbod is. Het verloren gaan van de derogatie is ook om die reden ongewenst, zegt Van Campen. 'Voor het milieu betekent het een perverse prikkel, aangezien boeren meer kunstmest gaan gebruiken. En we weten allemaal wat dat doet voor de bodem en de CO2-uitstoot.'