Historische prijsstijgingen zuivel stuwen markt richting records

Vooral de notering voor verse boter van ZuivelNL viel deze week op. Die viel 47 euro hoger uit dan een week eerder en komt uit op 662 euro per 100 kilo, exclusief btw. Internationaal beleidsadviseur Klaas Johan Osinga van LTO Nederland sluit niet uit dat de boternotering de 700 eurogrens gaat bereiken. Veel hangt volgens hem af van de situatie in Oekraïne. 'Als daar op korte termijn een vredesakkoord wordt ondertekend, zal er waarschijnlijk weer rust in de markt komen.'

700 euro voor boter lijkt uitzonderlijk, maar is eerder voorgekomen. 'Dat was voor het laatst in 2017, toen de 700 net niet werd gehaald', vertelt zuivelanalist Martin Valstar van ZuivelNL. 'Maar toen was er specifiek krapte voor boter en gingen de andere noteringen minder mee.'

De prijzen voor boter liggen volgens Osinga wel boven wereldmarktniveau. De oorlog zorgt ervoor dat de stijgingen weer in een stroomversnelling zijn gekomen. Er was al onrust op de markt. Door de marktsentimenten die er nu zijn, gaat de stijging van zuivel bovendien mee met allerlei prijsstijgingen waarmee de markt wordt geconfronteerd. Denk aan de stijgingen van de prijzen voor brandstof, energie en landbouwgrondstoffen. Osinga: 'Het is een stapeling van gebeurtenissen.'

Hoewel de zuivelnoteringen nog wel even door kunnen stijgen, weten beide zuivelanalisten een ding zeker: er komt een keer een einde aan. Valstar: 'Als de prijzen te hoog worden, krijg je op een gegeven moment vraaguitval. Uiteindelijk wordt de consument geconfronteerd met hogere prijzen en die gaat er dan, als eerste in arme landen, minder van kopen.'

Tekenen van stabilisatie

Osinga ziet op dit moment al tekenen die kunnen wijzen op stabilisatie. Zo kwam bij de Nieuw-Zeelandse Global Dairy Trade na maanden een einde aan de stijging. 'Bij Nieuw-Zeeland moet je altijd scherp naar China kijken. Daar zie je nu allerlei corona-uitbraken waarbij weer hele steden op slot gaan. Het zou mij niet verbazen als het daarmee te maken heeft.'

De LTO-beleidsadviseur kijkt ook naar de Verenigde Staten, waar de centrale bank de eerste van waarschijnlijk een reeks renteverhogingen heeft doorgevoerd. Ook dat kan op termijn leiden tot stabilisatie. Tegelijkertijd zijn er tekenen van een droog voorjaar in Noordwest-Europa, wat een productiebeperkend effect kan geven.

Achterblijvende productie

De krapte in de zuivelmarkt wordt op dit moment veroorzaakt doordat de productie overal achterblijft bij de vraag. 'Jaarlijks stijgt de wereldwijde consumptie van zuivelproducten met 1 à 2 procent. De aanbodkant kan dat op dit moment niet bijbenen', stelt Valstar.

De zuivelproductie moet wereldwijd dus wel een groei laten zien om de markt in evenwicht te brengen. Of groei in Nederland er nog inzit, is volgens Valstar de vraag. Dat komt onder meer door het stikstof- en fosfaatbeleid. Ook in Duitsland is het onzeker waar het met het regeringsbeleid naartoe gaat.