Voedselvoorziening door oorlog in Oekraïne weer EU-prioriteit

'De sancties tegen Russische banken en bedrijven zullen ook door EU-burgers en bedrijven worden gevoeld. Wij zullen het merken in onze portemonnee en ervoor betalen in euro's, maar de Oekraïners voelen het aan den lijve en betalen met hun levens', zei voorzitter Norbert Lins van de Europese landbouwcommissie maandag in Brussel.

Agri-topambtenaar Michael Scannell maakte in een beknopt overzicht duidelijk dat Poetins oorlog in Oekraïne niet alleen nu al gevolgen heeft voor de land- en tuinbouwsector, maar ook de komende jaren zal leiden tot ingrijpende veranderingen. Volgens hem moet de Europese Unie zich voorbereiden op een landbouw- en voedingsindustrie zonder import van Russische energie (gas en olie) en import van Russische grondstoffen.

Steun voor maatregelen

Vrijwel alle leden van de landbouwcommissie steunden de maatregelen van de Europese Commissie van de afgelopen dagen tegen het regime van de Russische president Vladimir Poetin. Ook erkenden zij 'dat wij ook een deel van de prijs zullen moeten betalen'.

Woensdag is er in Brussel een ingelaste vergadering van de Europese landbouwministers. In die Landbouwraad komt het Franse voorzitterschap met een brief waarin de hele Europese voedselzekerheid en onafhankelijkheid van Russische energie en grondstoffen uitvoerig op de agenda worden gezet.

Export op slot

Op korte termijn komt de export van Russisch en Oekraïens graan tot stilstand. Beide landen zijn goed voor 30 procent van de wereldgraanhandel. Vooralsnog is er geen schade aan laad- en overslagfaciliteiten in de Russische en Oekraïense Zwarte Zee-havens, die volgens onbevestigde berichten met zeemijnen zijn afgesloten waardoor verzekeringsmaatschappijen geen verschepingen meer dekken.

Door de huidige oorlogshandelingen kan niet alleen de huidige oogst in Oekraïne niet worden binnengehaald, verwerkt en verscheept, maar kan ook het zomergraan niet worden ingezaaid. Daardoor zal ook de volgende oogst verloren gaan, terwijl de varkens- en pluimveesectoren er ook mee te maken krijgen.

Betalingsverkeer

Volgens eerste studies van de Europese Commissie zal ook de handel met Rusland veel verder in het gedrang komen. Door het wegvallen van het betalingsverkeer voor gewone handel (niet: gas en olie) zal in elk geval de export van fruit en bloemen en planten nieuwe klappen oplopen.

Oekraïne en Rusland zijn niet alleen twee van Europa's grootste voedselexporteurs, maar ook grote leveranciers van energie (gas en olie) en agrarische grondstoffen (kunstmest). Verwacht wordt dat de inkoopprijzen, die de afgelopen maanden al enorm waren gestegen, nog verder stijgen.

Steunpakketten

De Nederlandse SGP-Europarlementariër Bert-Jan Ruissen vroeg de Europese Commissie nu al steunpakketten te gaan samenstellen 'voor de meest getroffen sectoren', en daar in de EU-begroting geld voor vrij te maken.

Ruissen vroeg ook de boer-tot-bordstrategie te heroverwegen, nu Europa moet gaan werken aan volledige voedselzelfvoorziening. Anderen, zoals de Duitse Martin Häusling (Groenen) pleitte ervoor nu versneld te gaan werken aan eigen duurzame energievoorziening en minder import en gebruik van (Russische) kunstmest.

Hernieuwbare energie

Voorzitter Ursula von der Leyen (foto) van de Europese Commissie zei eerder dat de Europese Unie de Green Deal versneld moet doorzetten. Investeren in eigen hernieuwbare EU-energie was tot nu toe vooral een milieukwestie, maar is door Poetins opmars een militair-strategische noodzaak geworden, zei Von der Leyen.

Europarlementariër Peter van Dalen (ChristenUnie) vindt dat de Europese Unie met haar bondgenoten maximaal alle sancties moet inzetten. 'De oorlogsmisdadiger in het Kremlin verdient de zwaarst mogelijke straf en moet worden gedaagd voor het Internationaal Strafhof in Den Haag, alsmede het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg.'