Win-winsituatie voor Zuid-Limburgse boeren met ruitzaai mais

Het is al een jaar of twintig geleden, maar toen een modderstroom vanaf de heuvels het dorp Reijmerstok bereikte, nam melkveehouder Guido van Hoven uit Eckelrade meteen maatregelen. 'Met een groenstrook onderaan de heuvel stroomde het water nog wel af, maar de modder bleef achter.'

De afgelopen twee seizoenen boekte Van Hoven goede resultaten met een maisperceel dat in ruitvorm is gezaaid op de erosiegevoelige helling. 'Het is spectaculair hoeveel water wordt vastgehouden en de groenstrook is overbodig geworden', zegt hij.

Trapsgewijs

In veel gevallen wordt mais in kaarsrechte rijen geplant op een afstand van 75 centimeter van elkaar. Met de ruitzaai wordt deze afstand gehalveerd en het zaad trapsgewijs gezaaid, waardoor de ruitvorm ontstaat. Het voorkomt dat op hellende percelen stroomgeulen ontstaan, waardoor grote hoeveelheden water naar beneden komen.

Een praktisch probleem, de afgelopen twee jaar, is dat de juiste machine voor achter de trekker ontbrak. Een loonwerker uit het Gelderse Groesbeek reisde naar Zuid-Limburg af om de ruitvorm te kunnen zaaien. In 2021 hebben acht boeren ruim 50 hectare mais op deze manier laten zaaien. 'Dat was een logistieke puzzel die in twee dagen gelegd moest worden bij de juiste weersomstandigheden', weet Van Hoven.

Nu loonwerker Keulers in Beek een vergelijkbare machine heeft aangeschaft en tot en met 31 mei de stimuleringsregeling is opengesteld van 'Water in Balans', kunnen melkveehouders zonder extra kosten overschakelen op ruitzaai. Ze krijgen 35 euro per hectare vergoeding; ongeveer de meerkosten van de zaaiwerkzaamheden.

Bestaansrecht

Van Hoven is blij met de stimuleringsregeling en wil al zijn mais in ruitvorm laten zaaien. 'Doordat de planten iets meer ruimte hebben, groeien ze ook zeker zo goed. Zo'n maatregel geeft bestaansrecht aan mais in Zuid-Limburg en dat hebben we ook nodig om de kringloop te sluiten en de klimaatdoelen te halen. Als mais verdwijnt uit het rantsoen van onze koeien, hebben we volgens mij een groot probleem.'

Mais in het rantsoen zorgt ervoor dat de methaan- en stikstofuitstoot van koeien kleiner wordt. De ruitzaai zorgt ook voor een betere benutting van de nutriënten uit de bodem waardoor de nitraatuitspoeling afneemt. 'Het is een win-winsituatie', zegt melkveehouder Jack Nicolaes uit Klimmen. 'Hopelijk kunnen we de beleidsmakers overtuigen dat dit een landbouwsysteem is dat werkt in deze regio.'

Nicolaes, kandidaat-bestuurder van LLTB-regio Zuid, gaat dit seizoen ook al zijn maispercelen in ruitverband zaaien. 'Alle ondernemers die hiermee hebben geëxperimenteerd zijn enthousiast en de loonwerker steekt zijn nek uit met de investering in de machine. Een nieuwe methode is altijd onbekend en soms onbemind. Maar we hopen als melkveehouders dat het balletje nu gaat rollen. Ik zou tegen andere ondernemers willen zeggen: ga het proberen en kijk hoe het bevalt.'

Zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn

Met de ruitzaai lopen de melkveehouders in Zuid-Limburg voor op wetgeving in het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn. Het gaat ook verder dan de huidige erosieverordening voorschrijft.

Nicolaes: 'Dit past ideaal in de kringlooplandbouw die we met z'n allen graag willen. Door behalve voor ruitzaai ook te kiezen voor een vroeg maisras en dit te combineren met groenbemesters daalt ook de nitraatuitspoeling verder en verbetert de kwaliteit van de bodem.'