Personeelstekort brengt oogsten in gevaar

Uit een peiling van LTO onder ruim 580 agrarische ondernemers blijkt dat 84 procent van hen denkt dit seizoen over onvoldoende arbeidskrachten te beschikken. Het gaat specifiek om seizoenarbeiders voor teelt- en oogstwerkzaamheden in de open teelten, glastuinbouw en de fruitsector.

De tekorten aan personeel doen zich vooral voor in de maanden april tot en met oktober, met een piek in augustus en september. Maar ook in de overige vier winterse maanden verwacht 10 tot 20 procent van de ondernemers nog altijd een tekort aan medewerkers.

Grotere zorgen

De zorgen over de beschikbaarheid van voldoende personeel zijn dit jaar groter dan andere jaren, stelt LTO. Vacatures zijn moeilijk in te vullen omdat de arbeidsmarkt in Nederland zeer krap is. De concurrentie met andere sectoren is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Ook de distributiecentra van webwinkels azen op arbeidskrachten uit andere EU-landen. Tegelijkertijd is de instroom van personeel uit andere EU-landen sterk verminderd. In het onderzoek uiten telers hun zorgen over het voortbestaan van arbeidsintensieve teelten.

De peiling laat volgens LTO ook zien dat werkgevers volop maatregelen nemen om hun bestaande personeel te behouden en nieuw personeel aan te trekken. Een kwart benut daarvoor onlineplatforms als seasonalwork.nl, de werkgeversservicepunten van het UWV in hun arbeidsmarktregio of ze maken gebruik van uitzendbureaus.

Goede contacten

Voor 68 procent van de ondernemers zijn bestaande of vroegere werknemers goede contacten voor het werven van nieuwe medewerkers; 55,5 procent schakelt daarvoor een uitzendbureau in. 36 procent biedt werknemers van vorig jaar alvast een contract aan. 35 procent werft onder huisvrouwen, studenten, scholieren en ouderen in de eigen omgeving. Sociale media zijn voor een deel (32 procent) van de boeren en tuinders een route voor het aantrekken van personeel. Slechts 5 procent maakt gebruik van het UWV (Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen).

Volgens 42 procent van de telers staat de land- en tuinbouw op achterstand als het gaat om aantrekkelijkheid van het werk in de sector. Nederland als land wordt door bijna 62 procent van de ondernemers ook steeds minder aantrekkelijk genoemd voor internationale werknemers. Ondernemers verwijzen daarbij naar Duitsland waar onlangs het minimumloon werd verhoogd en daarmee een concurrent wordt op de internationale arbeidsmarkt.

Langjarig binden

Een probleem voor telers zijn ook de huisvestingseisen voor arbeidsmigranten, zegt 30 procent. Wie daar niet aan kan voldoen, heeft ook moeite om seizoenskrachten langjarig aan zich te binden. De coronacrisis en de daaruit voortvloeiende beperkingen wordt door 19 procent van de ondervraagden gezien als oorzaak voor de krapte op de arbeidsmarkt.

LTO Nederland ziet in aantrekken van seizoenarbeiders van buiten de Europese Unie een oplossing voor het personeelsgebrek. Een ruimhartiger en gerichte inzet van seizoenarbeiders uit landen buiten de EU helpt de werkgevers in de land- en tuinbouw en voorkomt dat producten niet geoogst kunnen worden. Onder werkgevers ziet 40 procent dit als een kans, al zien ze wel op tegen de administratieve rompslomp en eventuele culturele verschillen en taalproblemen.

Onder voorwaarden

De bestaande regeling 'verblijfs- en werkvergunning seizoenarbeid voor de land- en tuinbouw' biedt een oplossing, vindt LTO. Al op korte termijn en voor het komende teelt- en oogstseizoen moet het daarmee mogelijk worden om, onder voorwaarden, seizoenarbeiders van buiten de Europese Unie in de land- en tuinbouw aan de slag te laten gaan.

LTO stelt dat Nederlandse werkgevers op achterstand staan met onze buurlanden. 'In België heeft de overheid het al mogelijk gemaakt om mee te werken aan de instroom van werkenden uit landen van buiten de EU voor seizoenarbeid in de land- en tuinbouw. Ook Duitsland heeft een uitnodigend arbeidsmigratiebeleid om gericht tekorten op de arbeidsmarkt aan te pakken. Het is nu aan Nederland om snel stappen te zetten.'

Automatisering en robots

Voor de lange termijn kijken ondernemers naar meer automatisering en robottechnologie. 41,5 procent van de ondervraagden ziet daarin een oplossing.

Het aantrekkelijker maken van het werk draagt 45 procent als oplossing aan, 22 procent denkt dat loon en arbeidsvoorwaarden verbetering behoeven om in de toekomst voldoende personeel te kunnen werven. Ook meer voorlichting over en promotie voor het werken in de sector kan volgens 23 procent het aanbod van personeel vergroten.