Deskundigen maken zich zorgen over fosfortekort bij melkvee

'Ik heb de extremen wel gezien', begint Siert-Jan Boersema, dierenarts bij Dierenkliniek De Rijp. 'Koeien die lijden aan een fosfortekort, klungelen met hun gezondheid, zoals kreupelheid en melkziekte, soms met dramatische gevolgen zoals afvoer of sterfte.'

Volgens Boersema is er een duidelijke link met de strenge bemestingsnormen. Doordat er de laatste jaren minder fosfaat op het land terechtkomt, in combinatie met droge zomers, zit er minder fosfor in het ruwvoer. Daarnaast is het fosforgehalte is het krachtvoer door milieuwetgeving gedaald. 'Het is niet meer vanzelfsprekend dat de fosforgehaltes altijd voldoende zijn. Je moet er dus scherper op letten.'

Melkproductie

Koeien hebben fosfor nodig om gezond te blijven. Ze gebruiken fosfor vooral voor de melkproductie. Maar scheiden koeien via de melk meer fosfor uit dan ze binnenkrijgen via het voer, dan ontstaat er een gebrek. 'Die grens wordt nu bereikt', benadrukt de dierenarts.

Op bedrijven waar koeien vage klachten laten zien, constateert Boersema vaak dat het fosforgehalte in de tankmelk lager is dan 100.

Neerwaartse spiraal

Gerard Abbink, adviseur bij Groeikracht, uit eveneens zijn zorgen. Hij ziet dat veel veehouders kampen met een fosfaattekort in hun kringloop. 'Ook al hebben wij geen compleet beeld en zijn de rantsoenen prima te corrigeren, het verbaast ons niets.'

In vier jaar is het fosfaatgehalte in de Achterhoekse bodem al met 6 procent gedaald, zegt Abbink. Ook in ruwvoer is het landelijk al jaren een dalende trend. 'Voor veel percelen is dit nog geen probleem. Maar we zitten in een neerwaartse spiraal. Waar staan we over tien jaar?'

Fosfaatkunstmest

Het wordt vooral nijpend voor derogatiebedrijven die sinds 2014 geen fosfaatkunstmest mogen aanvoeren. 'Het gat wordt alsmaar groter. Die angst leeft bij boeren en adviseurs.' Volgens Abbink zijn er veel situaties waarbij boeren tot wel 30 kilo fosfaat per hectare niet ingevuld krijgen omdat hun drijfmest weinig fosfaat bevat.

Het venijn bij een fosfortekort is dat diergezondheidsproblemen langzaam het koppel in sluipen. Koeien spreken als eerste fosfor uit hun botten aan. Oudere koeien zijn het meest gevoelig.

Botbreuken

Dat merkt ook Folkert Postma, dierenarts bij Dierenkliniek Wolvega. Op een melkveebedrijf zag hij in twee jaar dertig koeien worden afgevoerd met botbreuken en peesbeschadigingen. Het voer op dit bedrijf bevatte op papier voldoende fosfaat, maar er werd onvoldoende gekeken naar het verlies via een hoge melkproductie.

'Zo'n specifiek geval met deze aantallen afgevoerde dieren zien we zelden. Wel zien we meer koeien met beschadigingen aan het skelet.'

Spierzwakte

Op veel bedrijven wordt er al extra fosfor toegevoegd aan het rantsoen. Postma merkt daarom niet direct een toename van problemen. Vaak gaat het om een bedrijfsprobleem waar direct actie op wordt ondernomen. Koeien gaan plat door spierzwakte in hun lichaam. 'Maar ik wil het fosfaattekort zeker niet bagatelliseren. We zitten echt op het randje.'

Volgens Abbink is de oplossing simpel: laat boeren hun fosfaatruimte opvullen met dierlijke mest. 'Ze hoeven dan geen kapitalen uit te geven aan mestafvoer en dat scheelt veel transportbewegingen en druk op de mestmarkt. Verder hoeven ze geen geld te verspillen aan het compenseren van het fosfaattekort via fosfor in het rantsoen. Daarnaast wordt het onnodig om extra stikstofkunstmest aan te voeren vanwege de stikstof die ze afvoeren via dierlijke mest.'

De adviseur van Groeikracht vindt dat het huidige mestbeleid krom in elkaar zit. 'De kringloopgedachte is helaas ver te zoeken.'