Digitale bustocht langs bodem en water zorgt voor verbinding

De waterkaravaan is een bus die wordt ingezet om boeren en tuinders en bestuurders van waterschappen, provincies en landbouworganisaties met elkaar in contact te brengen en projecten te laten zien die bijdragen aan bodem- en waterkwaliteit. Vanwege de coronamaatregelen was een fysieke bustocht niet mogelijk. Daarom organiseerden het Kadaster en LTO Noord een digitale bijeenkomst, waar onder andere diverse video's werden getoond.

In de filmpjes worden drie projecten uitgelicht. Het project 'Schoon erf, schoon water' is een voorbeeldproject hoe waterschap en boeren kunnen samenwerken, stelt LTO Noord-bestuurder Tineke de Vries. Ook dagelijks bestuurder Jan van Weperen van Wetterskip Fryslân kijkt positief terug op het project: 'Via bewustwording beklijft het veel beter.'

Erfafspoeling aanpakken

De insteek van het project was dat boeren met een adviseur op hun erf gingen zoeken naar mogelijkheden om erfafspoeling aan te pakken. Voor maatregelen was duizend euro subsidie euro beschikbaar. Melkveehouder Anne Hoekstra in Haule was één van de deelnemers. 'Je gaat naar dingen kijken waar je zelf niet zo gauw aan had gedacht', vertelt hij. 'Het gaat soms om kleine dingen die een groot effect kunnen hebben. Zoals een hoop afdekken. Waar geen water in kan vallen, kan ook geen water uitlopen.'

Adviseur landbouw Janke Kloosterman, die veel boeren heeft bezocht, bevestigt dat met een verbeterde opslag van natte bijproducten veel uitspoeling kan worden voorkomen. Het staat bij haar met stip op nummer 1 als het gaat om te nemen maatregelen. Het feit dat er geen handhaver, maar een adviseur bij de boer op het erf kwam, is bij zowel de deelnemer als de adviseurs als erg positief ervaren. 'In plaats van via het wijzende vingertje probeer je met elkaar tot een goed resultaat te komen.'

Perceelsemissie

Uitspoeling van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen van de akkers is ook een belangrijk aandachtspunt als het gaat om de verbetering van de waterkwaliteit. Het project 'Perceelsemissie in de hand' richt zich op maatregelen die deze uitspoeling kunnen beperken. De maatschap Van der Bos-Weidenaar in Holwerd heeft hiervoor niet-kerende grondbewerking als maatregel genomen. Ze worden in het project begeleid door adviseur Niek Vedelaar van Delphy.

Bodemmaatregelen hebben veel relatief veel impact, stelt Vedelaar. Een hoger organischestofgehalte zorgt voor een beter watervasthoudend vermogen, waardoor er minder water en dus ook minder gewasbeschermingsmiddelen uitspoelen. 'Met niet-kerende grondbewerking bescherm je het bodemleven en verbeter je de structuur. Doordat je meer poriën krijgt, infiltreert het water in de bodem en krijg je minder afspoeling. Hiermee bescherm je de kwaliteit van het oppervlaktewater', legt hij uit.

Tijd nodig

Een betere bodemstructuur heeft wel tijd nodig, blijkt ook uit een ander project dat werd belicht: Bodem APK. Adviseur Durk Durksz van Wageningen University & Research begeleidt vier groepen melkveehouders die letterlijk in de geheimen van de bodem duiken. Via het graven van profielkuilen vergelijken de boeren de bodem van goede percelen met die van slechtere percelen.

Melkveehouder Almar Stegenga uit Oudega is een van de deelnemers. 'De bodem is je duurste productiefactor, maar we weten er maar weinig vanaf. Op deze manier hoop ik meer inzicht in de bodem te krijgen en er een vinger achter te krijgen waarom het ene perceel het beter doet dan het andere. Uit bodemonderzoek is bijvoorbeeld gebleken dat de verhouding tussen calcium en magnesium niet optimaal is. Daar is wat aan te doen, maar het is niet in één keer klaar.'

Durksz beaamt dat. 'Alles wat met de bodem te maken heeft, zijn langdurige processen. Die kun je niet met één druk op de knop oplossen. Iedere bodem reageert ook net weer anders, daarop moet je anticiperen en de juiste maatregelen nemen. Dit is een langjarig traject waar we nog wel vijf tot tien jaar mee bezig zijn.'

Samenwerking

Otto van der Galiën, DB-lid van Wetterskip Fryslân, en gedeputeerde Douwe Hoogland reageerden op de tot nu toe behaalde resultaten. 'Mooi dat er veel projecten van onderop zijn. We zijn er nog niet, maar we moeten doorgaan op de ingeslagen weg. Het is van belang dat de manier van samenwerking tussen Wetterskip en de landbouw verder gestalte krijgt', aldus Van der Galiën.

Hoogland was onder de indruk van de gerealiseerde projecten: 'Mooi te zien dat veel jonge boeren deelnemen aan projecten die een bijdrage leveren aan meer kennis én meer werkplezier.'