'GLB is ontwrichtend voor boereninkomen'

De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland kopte onlangs: 'GLB gaat toekomstbestendige boeren belonen'. GLB, je weet wel, het duizenddingendoekje om boeren bij al hun duurzame inspanningen financieel aan te vullen om een redelijk inkomen te verwerven. Daarmee zouden de drie P's – People, Planet, Profit – moeten worden ondersteund, maar de balans daarin is steeds verder te zoeken.

Het GLB-budget is als het ware een verzekeringspremie geweest voor voldoende, goed en betaalbaar voedsel. Als ik dat afzet tegen de premies die worden betaald om auto's, huizen en ziektekosten te verzekeren, doen we het op zijn zachtst gezegd netjes.

Wat we in dezelfde periode hebben zien gebeuren, is een verschuiving van voedselzekerheid naar voedselveiligheid naar randvoorwaarden waaronder voedselproductie plaatsvindt (omgeving, diergezondheid/dierenwelzijn, platteland). En zo zagen we ook de besteding van gelden veranderen in directe toeslag op producten zoals melk, graan en suiker via hectaresteun naar tweesporenbeleid: directe betalingen (pijler 1) en plattelandsbeleid (pijler 2).

Nu staan we dus voor een volgende fase, waarbij er altijd nog vanuit wordt gegaan dat er in de toekomst een hoorn des overvloeds is. De richting die nu wordt verkend kent als leidraad de boer-tot-bordstrategie en voor onze landbouwminister haar eigen toekomstvisie 'Waardevol en Verbonden'.

Het ziet er als volgt uit: om in aanmerking te komen voor GLB-gelden moet je in de toekomst aan een aantal criteria voldoen. Voorbeelden zijn de aanleg van bufferstroken en het uit de productie nemen van landbouwgrond. Wanneer de drempel of hindernis te hoog is, zullen boeren weigeren en niet deelnemen aan het GLB. Een gemiste kans, het GLB schiet zijn doel voorbij.

Eiwitgewassen

Als je als boer dan toch besluit de horde te nemen, kun je nog een keuze maken uit een aantal maatregelen (ecoregelingen) waar dan ook weer een vergoeding tegenover staat. Voorbeelden zijn strokenteelt, eiwitgewassen en ecologisch slootbeheer. Deze maatregelen vallen allemaal binnen pijler 1. Daarnaast blijft pijler 2 ook bestaan voor plattelandsbeleid. De maatregelen die we als boeren gaan nemen om in aanmerking te komen voor GLB-toeslag gaan ten koste van het rendement. De beloning die er tegenover staat is niet meer dan een onkostenvergoeding.

In de nabije toekomst zal de verdeling binnen het GLB voor boeren zo zijn dat ongeveer 40 procent van het totale bedrag wordt besteed aan ecoregelingen en plattelandsbeleid en nog maar 60 procent aan inkomensondersteuning. De stelling van de overheid dat de meerkosten van de transitie naar een circulaire landbouw in de markt moeten worden verhaald, komt op dit moment zeker nog niet uit. Ondanks alle inspanningen die we plegen om een eerlijke verdeling in de keten af te dwingen.

En daar gaat de schoen wringen. Want enerzijds wordt de directe inkomensondersteuning in het GLB afgebouwd en vervangen door vergoedingen voor geleverde diensten. Anderzijds is de markt niet klaar om de meerkosten die de transitie met zich meebrengt doorvertaald te krijgen op het boerenerf. Daarmee komt het inkomen van de boeren onder druk en de balans in de drie P's verdwijnt. Dat is onacceptabel.