Ondernemers ontwikkelen één oogstmachine voor vier gewassen

Westra runt een biologisch-dynamisch akkerbouwbedrijf met het Demeter-keurmerk in het Flevolandse Dronten. Het bedrijf omvat een ruim bouwplan met akkerbouw- en groenteteeltgewassen. Het meest opvallend is de teelt van augurken. Westra pioniert daarmee.

'Voor de oogst heb ik 25 mensen nodig', legt de ondernemer uit. 'Dat wordt niet alleen een steeds grotere opgave om rond te zetten, maar de loonkosten nemen ook fors toe. Al jaren zoek ik een manier om de oogst te mechaniseren. Samen met Leon Wisse dokterde ik een prototype uit.'

Prototype snel klaar

Leon Wisse: 'Op vrijdagmiddag ontstond het idee en zaterdagavond stond het prototype er. Alleen de opnamebek weliswaar, maar die bleek direct goed te functioneren.'

Het resulteerde erin dat Wisse, die net was gestart met zijn constructiebedrijf Wisse Machine Techniek in Emmeloord, een complete oogstmachine bouwde voor Westra. Hiervoor kocht de akkerbouwer een gebruikte Amac E2-aardappelrooier. Het frame diende als basis en ook de rooibek voor aardappelen en uien werd hergebruikt.

Augurkenteelt specialiteit

Over de oogstmethode van augurken wil Westra niet te veel uitweiden vanuit concurrentieoogpunt. 'Ik heb veel geld in de teelt geïnvesteerd. Het is een specialiteit. Het mechanisch oogsten gaat boven verwachting, al blijft handwerk noodzakelijk. In het begin van de oogst pluk je namelijk eerst handmatig. Dat kan niet wanneer je de plant machinaal oogst. Dit zou te veel opbrengst kosten.'

Met deze ervaring in het achterhoofd filosofeerde de akkerbouwer verder. 'Augurken is een lastiger gewas dan pompoenen. Dat moest dus ook wel gaan, dacht ik.'

Hokkaido-pompoenen

Na enkele aanpassingen zijn 3 hectare Hokkaido-pompoenen van drie verschillende rassen geoogst. 'Met drie mensen kun je de hele oogst rondzetten. De capaciteit ligt op wel 1,5 hectare per dag', weet Wisse. 'Ten opzichte van handmatig oogsten bespaar je al snel 1.500 tot 2.000 euro per hectare aan arbeidskosten.'

Wel zijn er rasverschillen wat betreft oogstbaarheid, hebben de ondernemers ervaren. 'Het grootste punt is het afbreken van de steeltjes', zegt Westra. 'Dat gebeurt nu eenmaal vaker bij een machine. Dit staat het mechaniseren niet in de weg. Arbeid is een groeiend probleem. Veredelaars moeten wel mee door met geschiktere rassen te komen.'

Uitwisselbare oogstbek

Het geheim van de machine zit 'm in de oogstbek. Wisse: 'In twee uur heb je die met twee man gewisseld. Erachter zit de optionele reinigingsset. Die is in een paar minuten uitgebouwd. Er kunnen dwarsrollen in, maar ook een axiaalrollenset. Voor pompoenen en augurken komt er een dicht transportbandje in. Reinigen is dan niet vereist.'

De bek meet 150 centimeter en de rooier loopt in verstek achter de trekker. Zo worden twee rijen pompoenen opgenomen.

Aangedreven rooias

Een aangedreven rooias helpt het gewas op de zeefmat met een extra grove steek. Die zeeft kleine kluiten er direct uit. Een bovenloopmat helpt het product vast te houden.

'Op het prototype gaat het product een aantal bochten om voor het in de kist eindigt', legt de constructeur uit. 'De valhoogtes zijn niet noemenswaardig, dus de productkwaliteit heeft niet te lijden. De constructie is zo gemaakt om ook een oogstband te kunnen monteren. Bijvoorbeeld voor kool. Zou ik een exemplaar bouwen puur voor pompoenen, dan wordt het zeker een rechte doorvoer naar achteren.'

Twee kuubskisten

Via een smalle leesband komt het product in een van twee kuubskisten terecht. Met een kanteljuk kantelen ze 90 graden om zonder beschadiging te kunnen vullen. 'Er zijn ook uien en aardappelen mee te oogsten, direct in kisten. Je mist de capaciteit van een traditionele rooier, maar bent heel flexibel. Direct in de kist bespaart werk en komt de kwaliteit ten goede', zegt Westra.

'Vooral voor de stammenteelt zie ik kansen. Het idee is om met een zwadrooier te werken en eventueel twee zwaden samen te brengen. De spoorbreedte is eenvoudig aanpasbaar naar 3,2 meter voor rijpaden.'

Kwaliteit staat voorop

De machine is nadrukkelijk niet bedoeld om een hoge capaciteit mee te behalen. De kwaliteit en veelzijdigheid staan voorop bij beide bedenkers. Westra denkt dat akkerbouwers met een areaal van 30 tot 40 hectare er goed mee uit de voeten kunnen. 'Je hebt dan één rooier in de schuur voor meerdere gewassen. Dat sprak mij aan. Je bent flexibel en de kosten zijn te overzien.'

Voor grotere arealen denkt Wisse aan een concept dat rond een grotere trekker wordt gebouwd of een zelfrijder. 'De werkbreedte gaat dan naar 3 meter om voor de wielen de oogsten en capaciteit te behalen. Interesse uit de praktijk is er zeker, vooral van pompoentelers. Allemaal hebben ze hun eigen eisen. Dat maakt het voor mij zo mooi. Ik ben geen man voor de grote series.'

Prijs

Voor volgend seizoen staat een nieuw exemplaar op de planning. Die krijgt een iets zwaarder frame en loopt niet in verstek. Een bek in de fronthef van de trekker maakt dan ruimte voor de wielen. De ondernemers schatten de prijs van de multioogster op 200.000 euro. Het prototype bieden ze aan voor de helft van dit bedrag.