Schouten bekritiseerd om dubbelrol

Schouten voert samen met fractievoorzitter Gert-Jan Segers de formatiebesprekingen namens de ChristenUnie. Ze meldde woensdagochtend in een brief aan de Tweede Kamer dat de gesprekken het 'overgrote deel van haar agenda' zullen bepalen.

De minister vraagt begrip voor de situatie van de Kamer, en in het bijzonder de vaste commissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, bij het inplannen van debatten met haar beschikbaarheid als minister van LNV. 'Vanzelfsprekend ben ik beschikbaar indien uw Kamer dit wenst', voegt ze toe.

De mededeling van de minister maakt direct kritiek los bij Laura Bromet (GroenLinks). 'Minister van LNV is geen parttime baan. GroenLinks verwacht de minister of haar vervanger gewoon bij de ingeplande debatten. De Tweede Kamer werkt gewoon door tijdens de formatie.'

Ook Joris Thijssen (PvdA) is kritisch op het afblazen van het debat. 'Alle begrip dat onderhandelen tijd kost, maar het mag niet ten koste gaan van het werk van de Kamer en het besturen van NL.' Segers pareert deze kritiek door erop te wijzen dat Schouten geen staatssecretaris heeft die het werk kan overnemen, zoals andere ministers wel hebben.

Onderhandelingen zijn 'experiment'

Dinsdag werden informateurs Johan Remkes (VVD) en Wouter Koolmees (D66) aangesteld door de Tweede Kamer. De onderhandelingen zijn woensdag begonnen met een eerste ontmoeting met CDA-leider Wopke Hoekstra. De andere (waarnemende) fractieleiders komen ook nog langs en in de avond is er een gezamenlijke bijeenkomst. Er worden deze dag vooral werkafspraken gemaakt.

'Het wordt ongetwijfeld pionieren', denkt Remkes. Collega-informateur Koolmees spreekt van een 'experiment'. De partijen willen een beknopt regeerakkoord waardoor meer ruimte komt voor inbreng van de Tweede Kamer. Dat moet leiden tot een nieuwe bestuurscultuur.

Of dat lukt is maar de vraag. De verleiding om een dik regeerakkoord te maken zal groot zijn, denkt Remkes. Vooral als het over moeilijke onderwerpen gaat waarover de partijen flink van mening verschillen, zoals medisch-ethische kwesties en de landbouw. Remkes verwacht wel dat het akkoord wat 'specifieker' zal zijn als het gaat om de gaswinning in Groningen en de toeslagenaffaire.

PvdA en GroenLinks erbij betrekken

De informateurs hebben laten weten dat zij gaan proberen vooral PvdA en GroenLinks bij de onderhandelingen te betrekken. De zoektocht naar een 'vruchtbare samenwerking' met de rest van de Tweede Kamer zal zich toespitsen op deze twee partijen, zei Remkes op een persconferentie. Maar andere partijen worden niet uitgesloten. 'Ze moeten wel zelf het signaal geven.'

PvdA en GroenLinks zullen worden geconsulteerd over de plannen van de vier partijen (VVD, D66, CDA en ChristenUnie) die een kabinet willen gaan vormen. 'Zij kunnen inbreng leveren', zei Remkes. Daarmee willen de informateurs ook uitstralen dat het proces open is. Maar het is aan de partijen om op de uitnodiging in te gaan. 'We hebben die fracties niet aan touwtjes.'

Eerder gaven beide linkse partijen aan geen afspraken te willen maken met de vier onderhandelende partijen. 'We gaan daar vooraf geen afspraken over maken, maar wachten keurig tot de voorstellen van het kabinet naar de Kamer komen', zei Jesse Klaver (GroenLinks) dinsdag. Lilianne Ploumen (PvdA) gaf toen aan dat haar partij geen intentie heeft om nog nader met Remkes in gesprek te gaan.

Kaag rekent op Sinterklaasakkoord

D66-leider Sigrid Kaag denkt dat het mogelijk is om voor 5 december een regeerakkoord te hebben. Het idee dat er nog na Sinterklaas wordt onderhandeld over een kabinet noemt ze pessimistisch. Daarmee suggereert ze dat het al voor die tijd tot een regeerakkoord kan komen. Informateur Remkes zei op een persconferentie van woensdag wel een datum in zijn hoofd te hebben, maar hij vond het niet verstandig die uit te spreken.

Kaag vindt dat er in eerdere fases al veel werk is verzet. Zo hebben partijen eerder dit jaar gesproken over verschillende grote thema's en hebben VVD en D66 gezamenlijk een document op hoofdlijnen geschreven. Dat stuk, met 'bouwstenen' voor de formatie, dient volgens Kaag nog steeds als basis voor de gesprekken. Het CDA en de ChristenUnie, die ook aan de onderhandelingstafel zitten, voelen weinig voor de in hun ogen liberale koers van het document.

Ministersposten verdelen

Bij succesvolle formatiebesprekingen volgt de invulling van de ministers- en staatssecretarisposten. Minister Schouten heeft niet aangegeven of zij in een nieuw kabinet plaats zal nemen als die mogelijkheid zich voordoet. De kans dat zij op landbouw doorgaat is niet groot. Veel bewindspersonen benadrukken dat er echt een nieuw kabinet met nieuwe mensen komt en dat betekent ook een nieuwe portefeuilleverdeling.

Ook staatssecretaris Dilan Yesilgöz-Zegerius (Economische Zaken - VVD), minister Sander Dekker (Rechtsbescherming - VVD) en ministers Ingrid van Engelshoven (Onderwijs - D66) en Arie Slob (Onderwijs- ChristenUnie) willen nog niet vooruitlopen op een eventuele post in een nieuw kabinet. Vast staat wel dat de ministers Stef Blok (Economische Zaken - VVD), Henk Kamp (Defensie - VVD) en Ben Knapen (Buitenlandse Zaken - CDA) niet terugkeren in een nieuw kabinet.