Forse kritiek Kamer op nitraatplan, weinig ruimte voor versoepeling

De Tweede kamer debatteerde woensdagavond over het mestbeleid. Het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn dat Schouten vorige week naar buiten bracht, domineerde het debat. De voorstellen voor brede bufferzones langs watergangen, duurzame bouwplannen en het inzaaien van vanggewassen voor 1 oktober stuitte afgelopen week al op veel kritiek vanuit de agrarische sector. Ook in de Tweede Kamer stuiten de plannen veel partijen tegen borst.

'De strop om de nek van boeren wordt aangetrokken', zegt Caroline van der Plas (BBB). Volgens Jaco Geurts (CDA), die zijn collega Derk Boswijk verving, kosten de bufferzones een gemiddelde veenweideboer 240.000 euro aan grondwaarde en loopt deze ook nog eens zo'n 10.000 euro aan natuurbeheersgelden mis.

Bufferzones is onteigening

Kamerlid Edgar Mulder (PVV) ziet in de bufferzones een vorm van onteigening van landbouwgrond. VVD en ChristenUnie vinden de door Schouten gekozen aanpak te generiek. Thom van Campen (VVD) vroeg zich af waarom er geen uitzondering komt voor boeren die precisielandbouw toepassen. 'De NVWA kan daar toch steekproefsgewijs op controleren.' SGP'er Roelof Bisschop hield de minister voor dat bij precisielandbouw ook 'precisielandbouwbeleid' hoort.

Voor D66, PvdD, PvdA en GroenLinks kan het zevende actieprogramma niet streng genoeg. Tjeerd de Groot (D66) stelde de noodzaak van de derogatie voor Nederland ter discussie. PvdA en GroenLinks zien meer in een totaalaanpak, waarbij naast de waterkwaliteit ook de stikstofaanpak en de klimaatmaatregelen worden meegenomen.

Minister Schouten stelt dat generieke maatregelen nodig zijn, omdat in heel Nederland de waterkwaliteit onvoldoende is. Nederland moet in 2027 maatregelen hebben doorgevoerd, waarmee de doelen voor de Kaderrichtlijn Water (KRW) worden gehaald. Deze gelden voor nitraat en fosfor in zowel grond- als oppervlaktewater.

Veiligheid drinkwater

Met deze kaderrichtlijn wil de EU de veiligheid van drinkwater beschermen. Alle lidstaten moeten daaraan straks voldoen, maar in het waterrijke Nederland met veel landbouw zijn verregaande maatregelen nodig om dat te halen. 'We hebben een opgave en dat is soms ingrijpend. Makkelijke maatregelen zijn er niet meer', aldus de bewindsvrouw die zegt dat ingrijpende maatregelen nodig zijn om te voorkomen dat de KRW-doelen in 2027 net zo'n probleem worden als het stikstofdossier nu is. 'Ik doe alles om dat te voorkomen.'

Schouten stelt dat het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn nog niet in beton gegoten is, maar veel mogelijkheden voor versoepeling ziet zij niet. Het voorstel probeert recht te doen aan de verschillende grondsoorten in Nederland, maar de opgave om de waterkwaliteit te verbeteren, is in het hele land aan de orde.

Daarbij zit er ook veel tijdsdruk op dit dossier, niet alleen vanwege de derogatie die voor volgend jaar binnengehaald moet worden. Volgens de minister zal het doorvoeren van de maatregelen veel tijd en zeer waarschijnlijk ook een achtste actieprogramma vergen. In dat licht is 2027 al heel dichtbij.

Volgens Schouten bieden de voorstellen genoeg ruimte voor gebiedsgericht werken en staan ze ook kringlooplandbouw niet in de weg. Precisielandbouw biedt volgens haar (nog) geen alternatief voor de bufferstroken. Het is nu nog niet duidelijk wie bijvoorbeeld wel of niet aan precisiebemesting doet. 'Als je buurman dat niet doet, dan heeft dat ook consequenties voor de waterkwaliteit bij jou', illustreerde de minister.

Waterkwaliteit en derogatie

De betere waterkwaliteit onder derogatiebedrijven toont volgens Schouten wel aan dat derogatie en verbetering van de waterkwaliteit hand in hand kunnen gaan. 'Als we derogatie kunnen behouden, dan draagt dat bij aan het behalen van de doelen. Ik zet me daar dan ook voor in.'

Verschillende partijen waren verbolgen over het ontbreken van een economische impactanalyse van de nieuwe nitraatrichtlijn. Daarmee ontbreekt het inzicht op wat de gevolgen van de strenge bemestingsregels zijn voor het verdienvermogen van boeren.

Tijdsdruk

Volgens Schouten is die analyse vanwege de tijdsdruk nog niet klaar. Ze gaf er de voorkeur aan de Kamer snel op de hoogte te brengen van haar nitraatactieplan. Ze zegde toe dat de economische impactanalyse voor het herfstreces (start 11 oktober) naar de Kamer wordt gestuurd. De Tweede Kamer zal nog een keer plenair debatteren over het mestbeleid van Schouten. Dan kunnen partijen ook met eigen voorstellen komen.