Tweede Kamer verbolgen over lekken stikstofscenario's

Maandag lekt via NRC een rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) uit met nieuwe scenario's voor de aanpak van de stikstofcrisis. In twee daarin besproken opties worden boeren gedwongen onteigend. Voor de Tweede Kamer kwam dat bericht uit de lucht vallen en was het reden om demissionair landbouwminister Carola Schouten uit te nodigen voor het Vragenuurtje.

'Dynamiet op het boerenerf', zegt VVD'er Thom van Campen. 'Een waardeloze dag voor de landbouw', aldus Derk Boswijk (CDA). 'Een morele kaakslag voor de landbouw in Nederland', vindt Derk Jan Eppink (JA21).

'Hoe kan een demissionair kabinet met dergelijke plannen komen?' vraagt Caroline van der Plas (BoerBurgerBeweging) zich af. Zij kreeg maandag huilende boeren aan de telefoon die emotioneel waren geraakt door het zoveelste proefballonnetje over de sector. 'Boeren zitten in de stress. Met welk doel is dit uitgelekt?'

Geruststellende woorden

Ook Schouten zelf is niet blij met het uitlekken van de scenario's. Ze erkent de emoties die volgen op de vele verhalen die over de landbouw worden geschreven. De bewindsvrouw sprak geruststellende woorden. Het gaat hier niet om concrete plannen, het zijn verkenning van 'opties' die ze 'klaar wil leggen' voor haar opvolger. Het betreffen 'geen uitgewerkte besluiten'. 'Ze dienen om te onderzoeken hoe we verder kunnen komen. Daar kun je niet tot het allerlaatste moment mee wachten.'

Voor de Tweede Kamer komt de onteigeningsoptie uit de lucht vallen, maar volgens Schouten heeft het altijd als 'laatste redmiddel' in de stikstofplannen gestaan. 'Het kabinet is demissionair, maar dat betekent niet dat ik op mijn handen kan blijven zitten', zegt de minister. Onteigening van boeren is volgens haar nooit het beginpunt van de discussie. 'Er zijn ook veel andere middelen die we kunnen inzetten.'

Een van die middelen is de vrijwillige opkoopregeling die Schouten veehouders aanbiedt. Volgens haar is die in sommige provincies overtekend en wil ze kijken of er met budgetten kan worden geschoven om meer stoppers ter wille te zijn.

Trage formatie

PvdA en GroenLinks vinden dat er snel duidelijkheid moet komen voor boeren. Laura Bromet (GroenLinks) wijst erop dat er sinds het begin van de stikstofcrisis nog geen ammoniak is gereduceerd in de landbouw. De minister wees op de trage formatie die de uitvoering van de stikstofaanpak in de weg zit.

'We beginnen met de gerichte opkoop van bedrijven. Daarmee kunnen we al een grote slag slaan. Onteigening zie ik echt als een laatste mogelijkheid', zei Schouten, die herhaalde dat ook van de industrie en de mobiliteitssector reducties worden gevraagd.