'Voor vleesvee sorghum en mais goede combi'

'Een mengteelt van mais en sorghum kan interessant zijn op percelen die gevoelig zijn voor droogte en nitraatuitspoeling. De droogtebestendigheid van sorghum deed ons besluiten om met sorghum te beginnen', zegt vleesveehouder Dirk van Lieshout uit het Brabantse Westelbeers.

Het bedrijf teelt al voor het vierde jaar sorghum. Tot vorig jaar werd het gewas apart ingekuild en gemengd gevoerd. Nu wordt het op het perceel gemengd, waarbij 75 procent sorghum wordt gezaaid en 25 procent snijmais. De mais en sorghum zijn eind mei volvelds gezaaid met een zaaimachine.

Door deze mengverhouding wordt het perceel als een akkerbouwgewas gezien en hoeft er geen vanggewas te worden gezaaid. Hierdoor kan in oktober, als de sorghum rijp is, worden geoogst. Ook hoeft het gewas niet te worden aangemeld als maisland, waardoor bemesten voor 1 april kan.

Vorstgevoelig

Het mengsel moet later worden gezaaid dan alleen mais. 'Sorghum is vorstgevoelig en mag niet bevriezen', zegt Van Lieshout. Toch heeft sorghum ook pluspunten, vooral in warme en droge jaren. 'Het grote voordeel is dat sorghum weer groen wordt als deze water krijgt. Mais blijft verdord en gaat dood. Omdat wij vleesvee hebben, zijn sorghum en mais een goede combinatie. De voederwaarde van sorghum is goed voor de zoogkoeien. Dit waarderen we op met mais om ook voor het afmesten een goede kwaliteit voer te hebben.'

De vleesveehouder is tevreden over hoe de mengteelt erbij staat. Hij verwacht meer massa dan voorgaande jaren, enerzijds door een ander ras sorghum – Voyenn –, anderzijds door het goede groeiseizoen. Volgens DSV Zaden was op een demoveld in 2020 de drogestofopbrengst van dit ras 19,4 ton per hectare met 334 gram zetmeel, 70 gram eiwit en 949 VEM per kilo droge stof.

Volgens Van Lieshout is mais en sorghum samen telen niet eenvoudig. 'Het is nog veel uitproberen en uittesten. Bepaalde middelen mogen bijvoorbeeld niet. Door te bespuiten met een lage dosering werd de sorghum geel, maar het gewas herstelde zich redelijk goed.'

'We willen de mais eiwitrijker maken'

Melkveehouder Ben van Tilburg uit het Groningse Hornhuizen deed drie jaar mee aan een proef met mais en stokslabonen. Op een apart geprepareerde groenstrook wil hij het eiwitgehalte van de mais een boost geven.

Doel van de proef is dat de bonen tegen de maisplant opgroeien, stikstof binden uit de lucht en extra eiwit leveren. 'Eiwit is de beperkende factor op ons bedrijf. We willen zo min mogelijk krachtvoer aankopen en we zien het daarom als een kans om de mais eiwitrijker te maken.'

Door de droogte kwam er van de proef in 2018 weinig terecht. 'We zaaiden toen een deel van de bonen tegelijk met de mais en een deel zaaiden we later tussen de rijen in. Het zaaien van de bonen tussen de rijen was minder succesvol. We oogstten 16 ton droge stof met een gelijke eiwitopbrengst als bij de mais zonder de bonen. 2019 was beter. We zaaiden de bonen en mais tegelijk in en experimenteerden met hoeveelheden mais en bonen. Het werd 70.000 zaden mais en 30.000 zaden bonen per hectare.' In 2020 werden in verhouding nog meer maiszaden toegevoegd. 'Het was een droog voorjaar, maar een prima zomer. We hadden veel bonen.'

Zaden even zwaar

Teelttechnisch ziet Van Tilburg geen reden om de mengteelt niet uit te voeren. 'Wiedeggen en schoffelen gaan prima. De zaden zijn even zwaar en dus goed te mengen. Natuurlijk bestaat de kans dat je in de rij soms twee om drie bonen achter elkaar hebt staan. Dat is niet te voorkomen. Nadeel is wel dat bij droogte de boon ermee stopt.'

Dit jaar had de melkveehouder vanuit de proef nog wat bonenzaden over, maar te weinig om de verhouding van 90.000 maiszaden en 30.000 bonen in te zaaien. Desondanks is hij tevreden over de groei van de bonen. Komend jaar gaat hij de mengteelt op 4 of 5 hectare toepassen.

'Ik ben ervan overtuigd dat de opbrengst hetzelfde is, maar op de percelen waar veel bonen groeien, wel een hoger eiwitgehalte hebben. Dat laten de kuiluitslagen zien. Een normale kuil heeft zo'n 70 gram eiwit per kilo droge stof. Onze kuil met veel bonen had tussen de 75 en 100 gram.'

'Eigen krachtvoer met winterbonen en -tarwe'

Biologisch melkveehouder Niels Klunder uit het Overijsselse Deventer heeft twee jaar ervaring met de mengteelt tarwe en veldbonen. Zelfvoorzienend willen zijn in krachtvoer is de belangrijkste motivatie.

Klunder, die samen met zijn vader Arnold en broer Job sinds dit jaar officieel een biologische bedrijfsvoering heeft, koos vorig jaar voor zomerveldbonen en zomertarwe. Vanwege de droogte was intensief beregenen een must. Dit seizoen zaaiden ze in overleg met Limagrain winterveldbonen en wintertarwe in omdat deze gewassen hogere opbrengsten zouden behalen.

Het zaaimoment was in november. Eerst ging de tarwe en daarna gingen de bonen de grond in. De percelen kregen alleen eenmalig ruwe mest. Na de combineoogst in augustus werden de bonen en tarwe in voersilo's geblazen waar ze met een hamermolen werden gemalen. 'Op deze manier hebben we ons eigen krachtvoerstation', zegt Klunder.

Over de opbrengst is de melkveehouder dik tevreden: deze was ruim 36 ton van 5 hectare, 7,5 ton per hectare. 'Ik heb uitgerekend dat deze teelt ons alles bij elkaar tussen de 24 en 28 cent per kilo droge stof kost. Voor een biologische eiwitrijke brok betalen we al snel zo'n 60 cent.'

Zelfvoorzienend

Ook speelt voor de ondernemer mee dat hij zoveel mogelijk zelfvoorzienend wil zijn en de kringloop wil sluiten. 'We waren al extensief, zuinig met kunstmest en bestrijdingsmiddelen, dus de stap naar een biologische bedrijfsvoering was niet groot. Komend jaar willen we deze mengteelt uitbreiden naar 7 of 8 hectare. Met dezelfde opbrengst zijn we daarmee zelfvoorzienend in eiwitkrachtvoer.'

Klunder vindt het een voordeel dat de veldbonen vlinderbloemigen zijn waardoor ze stikstof binden uit de lucht en stikstof doorgeven aan de tarwe. 'De tarwe fungeert als onkruiddrukker omdat het gewas dichter staat. De beworteling van de bonen is goed voor de bodem. Na de oogst zie je een goede bodemstructuur. Na de oogst hebben we gras ingezaaid. Dat komt prima op door de nageleverde stikstof.'