Schouten zet in op stevig maatregelenpakket voor waterkwaliteit

Het pakket 'stevige maatregelen', zoals Schouten omschrijft, geldt voor de periode 2022-2025. Maandagmiddag heeft zij samen met de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat het voorstel naar de Tweede Kamer gestuurd.

Het maatregelenpakket zoals voorgesteld in het ontwerp zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn bevat generieke en gebiedsgerichte voorstellen. In een duurzaam bouwplan zoals de minister dat voor ogen heeft, wordt er vanaf 2023 op ieder perceel eens in de vier jaar een rustgewas geteeld. Vanaf 2027 moet dat iedere drie jaar worden ingezaaid.

Voor boeren op zand- en lössgrond komt er vanaf 2023 de verplichting om op 60 procent van hun percelen voor 1 oktober – dus na het oogsten van de hoofdteelt – een vanggewas of winterteelt in te zaaien. Vanaf 2027 moet dat op alle percelen zand- en lössgrond gebeuren.

5 meter brede bufferzones

Voor percelen die langs kwetsbare watergangen of KRW-wateren (Kaderrichtlijn Water) liggen, komt de verplichting om 5 meter brede teeltvrije bufferzones aan te leggen. Bij overige watergangen is dat 2 meter. Waterschappen krijgen de bevoegdheid dit lokaal te versoepelen als de waterkwaliteit dat toelaat.

Te denken valt aan boeren die op brede bufferstroken over kunnen gaan op de teelt van bijvoorbeeld walnoten. Bekeken wordt nog of hier vanuit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) een vergoeding tegenover kan staan.

Uit- en afspoeling van meststoffen

Volgens Schouten zijn de maatregelen nodig om de waterkwaliteit te verbeteren, natuur te beschermen en de kosten van het zuiveren van drinkwater behapbaar te houden. Daarvoor moet de uit- en afspoeling van meststoffen verder worden beperkt. Ook dient het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn als ondersteuning van de verlenging van de derogatie die eind dit jaar afloopt. Een eerste overleg tussen Nederland en het Nitraatcomité van de Europese Commissie staat gepland voor 15 september.

'Een goede waterkwaliteit is in ieders belang, voor mens en dier, voor natuur en milieu, maar ook voor de landbouw zelf. We hebben samen de waterkwaliteit al flink kunnen verbeteren, maar het is helaas nog onvoldoende. Omdat we zover tegen milieugrenzen aanschuren, zijn er geen makkelijke oplossingen meer. We moeten nu alle zeilen bijzetten om te zorgen dat we onze doelen voor waterkwaliteit gaan halen', stelt de minister.

Extra ruimte strorijke mest

Daarnaast komt er in het voorgestelde maatregelenpakket extra ruimte voor het uitrijden van strorijke mest, waarmee de bodemkwaliteit wordt verbeterd. Dit zal ook een positief effect hebben voor weidevogels en voor koolstofopslag, wat weer ten goede komt aan het klimaat.

De milieueffectrapportage laat zien dat de doelen voor de grondwaterkwaliteit met het ontwerp zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn kunnen worden gehaald. Maar voor de oppervlaktewaterkwaliteit worden de doelen nog niet gehaald. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit start in samenwerking met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat verder onderzoek naar aanvullende maatregelen om het doelbereik voor oppervlaktewater te verhogen. Daarbij wordt ook de verbinding gezocht met het stikstofdossier, omdat daar kansen liggen voor een integrale aanpak.

Economische impact

Wat de economische impact is van dit maatregelenpakket, wordt onderzocht. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit wil samen met de hele keten bekijken hoe mogelijke kosten kunnen worden opgevangen en de boer een goed verdienmodel kan behouden. Daarnaast bekijkt het ministerie hoe het door financiering uit het GLB boeren kan ondersteunen om de benodigde duurzame omslag te maken.

Schouten ziet ook bijeffecten van de watermaatregelen voor andere doelen waar de land- en tuinbouw voor staan. 'Als nevendoelen wil ik bereiken dat de maatregelen zoveel mogelijk positieve bijeffecten hebben op andere terreinen zoals stikstof, klimaat en biodiversiteit en dat ik de juiste kaders voor de lange termijn aanbreng. Deze twee doelstellingen komen samen in het voornemen om de landbouwsector in zijn geheel over te laten gaan tot invoering van duurzame bouwplannen. Dit voornemen vormt de cruciale maatregel binnen dit actieprogramma.'

De internetconsultatie voor het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn opent vandaag. Belangstellenden kunnen daar reageren op het maatregelenpakket. Op 15 september debatteert Schouten met de landbouwcommissie in de Tweede Kamer over het mestbeleid.