'Schone schijt'

Juist die zeldzame soorten verlangen een goede waterkwaliteit, terwijl de afnemende soorten goed gedijen bij hogere nutriëntenconcentraties. Halvering van de concentraties stikstof en fosfaat en een flinke afname in de toxische druk van pesticiden in het water zorgden voor de verschuivingen. Dit blijkt uit een uitgebreide monitoring door kenniscentrum Stowa in verschillende delen van het land, die deze maand is gepubliceerd, maar de grote nieuwssites nog niet haalde.

Het halen van alle doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water in 2027 is een flinke uitdaging, maar dit is alvast een mooie opsteker. Het bewijst dat er de laatste decennia flinke stappen zijn gezet wat betreft bemesting en nutriëntenefficiëntie. Dat de aanvoer van stikstof uit kunstmest sinds 1990 volgens het CBS daalde van 197 naar 112 kilo per hectare en van fosfaat zelfs van 16 naar 2 kilo is veelzeggend.

Maar hoe verder? De landbouw kan ongetwijfeld nog stappen zetten, maar is niet de enige emissiebron. Want er zit een fors lek in de nutriëntenkringloop die in het kader van de gewenste kringlooplandbouw niet onbenut kan blijven, namelijk de toiletterende mens. Zo lag de totale watergerelateerde emissie aan fosfor in Nederland in 2012 op ruim 15.000 ton, waarvan 95 procent op het riool is geloosd. De consument speelt daarbij een hoofdrol.

Er zijn wel initiatieven om nutriënten uit afvalwater, waaronder fosfaat, te recyclen. De landbouw kan dit product in de toekomst misschien inzetten bij de teelt van gewassen. Mooi als we een rol kunnen spelen in het beperken van het mijnen van mineralen. We kunnen de maatschappij hier de hand reiken.

Maar als we naast kunstmest en dierlijke mest humane mest gaan toepassen, dan willen we er in het kader van gezonde teelt wel zeker van zijn dat dit product geen resten bevat van hormonen, zware metalen en medicijnresten. Kortom, we werken graag mee aan verdere afname van ongewenste insectensoorten. Maar dan verwachten we vanuit de maatschappij als tegenprestatie wel schone schijt.