Consumentenbond: 'Europa moet verduurzaming van boer betalen'

De consument verandert constant. Opvattingen over lokale productie, duurzaamheid en vleesconsumptie zijn vandaag de dag anders dan een paar jaar geleden. De Consumentenbond probeert op die nieuwe vragen in te spelen. Expert voeding Nelleke Polderman legt uit wat daarbij komt kijken.

Het grootste bezwaar is dat het GLB niet genoeg rekening houdt met duurzaamheid

Nelleke Polderman, expert voeding bij de Consumentenbond

Wat verstaan jullie onder duurzaamheid?

'Duurzaam is een containerbegrip. Iedereen bedoelt er net iets anders mee. In algemene zin luisteren we naar wat Nederlandse consumenten belangrijk vinden. En we luisteren ook naar wat experts belangrijk vinden.

'Uit een onderzoek van de Europese koepelorganisatie bleek onder meer dat consumenten onder duurzaamheid verstaan dat er weinig of geen impact is op het klimaat, het milieu en de biodiversiteit. Maar het gaat ook over goede arbeidsomstandigheden en eerlijke lonen in de keten. Stuk voor stuk zijn dat ook weer onderwerpen waar je dieper op in kunt gaan.'

Hoe beoordelen jullie duurzaamheid?

'Duurzaamheid wordt een steeds belangrijker onderwerp voor ons. Voor voeding is het zo dat we het bij dierlijke en tropische producten laten meewegen in de beoordeling. Dat is dan vaak gebaseerd op de beoordeling van keurmerken. En dan gebruiken we de rangorde die Milieu Centraal heeft opgesteld.'

Willen jullie duurzame producten stimuleren?

'We willen consumenten informeren. De laatste jaren geven we duidelijk meer informatie over duurzaamheid om mensen dat te laten meewegen bij hun keus. Consumenten geven bij ons aan hier behoefte aan te hebben, maar willen dan wel weten dat het om echte duurzaamheid gaat, niet om greenwashing.'

Wie moet de verduurzaming betalen?

'Het antwoord zit in het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Als je als boer een maatschappelijke duurzaamheidsbijdrage levert, moet het worden vertaald naar de bijdrage die je uit Europa krijgt.

'Het grootste bezwaar is dat het GLB nog niet genoeg rekening houdt met duurzaamheid, terwijl dat juist in de boer-tot-bordstrategie is opgenomen. het eigenlijke GLB-voorstel vonden we daarom tegenvallen. Europees handelsbeleid moet ook meer in lijn komen met boer-tot-bord. Je zou moeten stoppen met het importeren van producten die op een manier worden gemaakt die niet aan onze eisen op het gebied van bijvoorbeeld dierenwelzijn voldoet.'

Mag voedsel daarbij duurder worden?

'Ja, mits er compensatie is en de stijging binnen het redelijke blijft. We moeten wel zorgen dat alles betaalbaar blijft. Compensatie kan bijvoorbeeld als de inkomsten van de suikertaks worden gebruikt om de zorgkosten niet te laten stijgen. Zo zijn er wel mogelijkheden.

'We zijn onderdeel van het maatschappelijk middenveld waarbij we moeten uitzoeken wat de beste oplossingen zijn voor deze uitdagingen. Tegelijkertijd willen we voedselproducenten uitdagen om zo duurzaam mogelijk te produceren zonder dat prijzen onnodig hoog worden.'

Hoe wegen jullie duurzaamheid en prijs tegen elkaar af?

'We kijken naar kwaliteit van producten en zien duurzaamheid als onderdeel daarvan. We rangschikken op basis van kwaliteit. Degene die het op dat vlak het beste doet, komt ook als beste uit de test. De prijs komt pas daarna.

'Het is ook een kwestie van kiezen wat je kunt doen. Het is bijvoorbeeld niet zo makkelijk om de duurzaamheid van aardbeien te bepalen. Als er keurmerken zijn, is dat een eerste stap. Maar hoe is de teelt tot stand gekomen, welke middelen zijn gebruikt en hoeveel? Dat is niet zo makkelijk na te gaan.'

Geven die keurmerken voldoende informatie?

'Er zijn een aantal topkeurmerken. Die kunnen consumenten helpen. Maar behalve die keurmerken zijn er nog 130 die weinig voorstellen. Dat moet je niet willen. Je wil ervan op aan kunnen. De Autoriteit Consument & Markt is nu bezig met het doorlichten van misleidende duurzaamheidsclaims. Dat is een goede zaak.

'Inmiddels wordt er in verschillende landen gewerkt aan duurzaamheidsscores zoals Eco-Score. Dit zou je het groene zusje van Nutri-Score kunnen noemen. Nutri-Score kan daarbij een voorbeeld zijn. Dat voedselkeuzelogo geeft een oordeel over de voedingswaarde van een product. De Nutri-Score is een model waarbij de overheid de regie heeft en met wetenschappers de kaders zet. Dat is voor ons een werkwijze die goed kan uitpakken.

'Of we dan toegaan naar een Eco-Score – voor duurzaamheid – is de vraag. Als dat op basis van de juiste informatie gebeurt, kan het een stap vooruit zijn. Zodat we als consument beter kunnen kiezen. En dat is waar we als Consumentenbond voor staan: moeilijke keuzes makkelijker maken.'

Hoe zou die Eco-Score eruit moeten zien?

'Het zou mooi zijn als je op de verpakking naast de voedingswaarde ziet hoe duurzaam een product is. Zodat je kunt zien hoe het zit met milieubelasting, dierenwelzijn en eerlijke handel. Dat soort zaken zijn een tandje complexer dan de voedingscriteria. Er zijn nog wat zaken die moeten worden onderzocht. Daar wordt aan gewerkt.

'We denken dat zoiets toegevoegde waarde heeft voor consumenten, omdat zij behoefte hebben aan informatie. Ik denk dat het nu nog in de kinderschoenen staat.'

In het bekende 'boodschappenmandje' vergelijken jullie producten louter op prijs. Hoe verhoudt zich dat tot duurzaamheid?

'Wij zitten op dit punt in een lastig parket. Enerzijds willen we de leden die prijs stellen op de prijspeilingen niet teleurstellen. Aan de andere kant zijn wij ons ook bewust van de keerzijde ervan. We zijn ons erop aan het beraden hoe en of we hiermee moeten doorgaan.

'Als we zo'n prijspeiling doen, geven we extra informatie. Bijvoorbeeld over wat de supermarkt uit de peiling doet aan voedselverspilling. Zo proberen we aan te sluiten bij wat consumenten willen weten.'