POV-voorzitter: 'Je kunt bij stikstof niet op je handen blijven zitten'

De voorzitter van de klimaattafels, oud VVD-fractieleider Ed Nijpels, stond met zijn mond vol tanden toen hij door BBB-Kamerlid Caroline van der Plas werd overhoord over de agrarische stikstoffeiten. Dat was in het TV-programma OP1 van 8 april. Van der Plas vroeg Nijpels naar de hoeveelheid stikstof die de landbouwsectoren en specifiek de varkenshouderij hebben gereduceerd in de afgelopen 30 jaar.

Nijpels, duidelijk in verlegenheid gebracht met die vraag, kwam niet verder dan dat hij wel wist dat de boeren hun best hadden gedaan, om vervolgens weer op zijn stokpaardje te gaan zitten dat boeren het milieu belasten. Nijpels is exemplarisch voor meerdere politici in de Tweede Kamer: geen idee hebben van wat boeren allemaal al gedaan hebben, geen idee hebben van eerdere afspraken, wel het idee hebben dat er nog bijna niks is gebeurd.

De cijfers maar eens op een rij. In 1990 bedroeg de uitstoot van ammoniak 350 miljoen kilo, de varkenshouderij had daarin een aandeel van 36 procent (de totale landbouw een aandeel van 95 procent). In 2019 (het meest recente jaar in RIVM-emissieregistratie) is de totale uitstoot gedaald naar 125,8 miljoen kilo, de varkenshouderij heeft hierin een aandeel van 15 procent (de totale landbouw een aandeel van 85).

De varkenshouderij heeft het meeste werk verzet. Die sector wist de ammoniakuitstoot terug te brengen van 125,8 miljoen kilo (1990) naar 18,26 miljoen kilo (2019), een afname van 85 procent! Zijn er ook sectoren waar de ammoniakuitstoot tussen 1990 en 2019 is toegenomen? Ja zeker, bijvoorbeeld bij het verkeer (van 0,9 naar 4,3 miljoen kilo).

'Je kunt niet op je handen blijven zitten en niks doen', zei LTO-voorzitter Sjaak van der Tak vorige week in een interview in reactie op het stikstofplan 'Duurzaam Evenwicht'. Dat ben ik roerend met hem eens. Precies dat is de reden dat de varkenshouderij enkele jaren geleden samen met de overheid en ketenpartners een plan heeft uitgewerkt, voor 'vitalisering van de varkenshouderij'.

Een van de vijf sporen in het plan, waaraan we integraal werken, is 'Goede zorg voor de leefomgeving'. Dat doen we via twee lijnen: saneren en innoveren. Door middel van innovatie en technische verbetering werken we aan het verminderen van de uitstoot van stikstof, en tegelijkertijd ook van broeikasgassen, geur en fijnstof.

Want dat is volgens ons nodig, integraal werken aan verduurzaming. Want de overheid en onze maatschappij zijn net 'rupsje nooit genoeg': nu is het stikstof, volgend jaar is het weer wat anders. En wie zegt ons dat natuur hersteld met louter verminderen van ammoniakemissie? Wij geloven daar niet in.

POV heeft LTO-voorzitter Van der Tak vorige week laten weten ervan uit te gaan dat zijn plan van versnelde vermindering van de stikstofuitstoot niet gaat gelden voor de varkenshouderij. Immers, de varkenshouderij zit al jaren niet op haar handen, maar werkt voortvarend door aan de milieudoelen. Wij hebben dat niet in het denk en ontwikkelproces in kunnen brengen, zodat dat onderdeel is van het plan.

Daarnaast vinden wij het onverantwoord om hogere onhaalbare doelstellingen in de wet op te nemen, zonder harde garanties om boeren te faciliteren het ook daadwerkelijk te behalen. Als POV en varkenshouderij zitten we geenszins op onze handen, integendeel. Maar wij hebben zelf een plan en koers, houden zelf het stuur in handen en laten dat niet overnemen door anderen.

Varkenshouders hebben al veel gedaan aan de vermindering van de stikstofuitstoot, en zijn daarmee een voorbeeld voor anderen. De rekening daarvan hebben zij vooral uit eigen zak betaald. Het zou mooi zijn als het Van der Tak lukt om veel geld los te krijgen voor bedrijfsaanpassingen voor verdere verlaging van de stikstofuitstoot. Zodat varkenshouders de rekening voor het innoveren van hun bedrijven deze keer niet zelf hoeven te betalen.