Van der Tak: 'Per supermarkt onderhandelen over boereninkomen'

Terwijl we hem bellen zit LTO Nederland-voorzitter Sjaak van der Tak alweer in de auto voor zijn volgende afspraak. Hij is op weg naar LTO-akkerbouwvoorman Jaap van Wenum. Het belangrijkste agendapunt om te bespreken met hem: zijn plan 'Meer verdienen in de ketens'.

Farmers Defence Force verdient alle credits voor het initiatief

Sjaak van der Tak, voorzitter van LTO Nederland

Het verdienvermogen van boeren en tuinders verbeteren is geen gemakkelijke opgave. Daarvoor moet, vanwege de mededingingswet, worden onderhandeld met supermarkten, verwerkende bedrijven en iedere deelsector apart. Daar gaan dus heel wat uren en kilometers in zitten.

Is een beter verdienvermogen uw belangrijkste speerpunt op dit moment?

'Ja, het is heel urgent. De roep om een beter verdienvermogen klinkt heel duidelijk vanuit de dierlijke sectoren, maar zeker ook in de plantaardige. Er is behoefte aan een stabiele, binnenlandse markt. Ongeveer 20 tot 30 procent van het Nederlandse volume dat hier wordt geproduceerd, gaat naar de Nederlandse markt. Daar beginnen we mee. Daarna zullen we ons ook richten op buitenlandse markten.'

Wat houdt het plan in?

'Het plan 'Meer verdienen in de ketens' bestaat uit drie onderdelen. Het eerste is een vergoeding van duurzaamheidsprestaties in de prijs. Tot nu toe stijgt de kostprijs voor boeren en tuinders voor allerlei wensen die vanuit de politiek en samenleving klinken, maar is dat niet terug te zien in de consumentenprijs. Dat moet echt veranderen.

'Het tweede is de promotie van producten van Nederlandse agrariërs door de retail. En het derde is de naleving van de letter en geest van de Wet oneerlijke handelspraktijken.'

Dat kan dus niet voor alle verschillende sectoren in een keer worden geregeld?

'Nee, dat laat de Mededingingswet niet toe. Maar afspraken maken tussen afzonderlijke deelsectoren en afzonderlijke supermarkten mag dus wel. De leghennensector mag coöperatief afspraken maken met Albert Heijn en Jumbo afzonderlijk. Dat geldt dus voor elke sector. Maar als LTO Nederland gaan we niet over individuele contracten onderhandelen.'

Hoe wordt uw plan ontvangen?

'Er is veel draagvlak voor. Albert Heijn werkt al op deze manier via het programma 'Beter voor'. Jumbo-directeur Frits van Eerd wil ook mee gaan doen. Met deze twee ketens heb je al bijna de helft van de Nederlandse markt te pakken.

'Daarnaast hebben we ook contact met inkooporganisatie Superunie en belangrijke partijen in de verwerkende industrie, zoals Vion en FrieslandCampina. Ook in de sector zelf wordt het goed ontvangen. Onder meer onze vakgroepen Akkerbouw en Melkveehouderij, NFO en POV hebben zich achter deze aanpak geschaard, net als het NAJK.'

En het buitenland?

'Dat gaan we daarna doen. Denk bijvoorbeeld aan de Nederlandse eieren die voor een groot deel naar Duitsland gaan. In het buitenland zijn Aldi en Lidl belangrijke partijen. Zij zijn trendsettend. In bijvoorbeeld Frankrijk speelt dat heel sterk. Carrefour en Intermarché volgen daar vaak in dit soort ontwikkelingen die bij Aldi en Lidl al gaande zijn.'

In uw plan is promotie van het Nederlandse product een belangrijk onderdeel.

'Ja, daar willen we concrete afspraken over maken. Het is belangrijk dat Nederlandse supermarkten met trots laten zien met hoeveel kunde en kwaliteit het Nederlandse product wordt gemaakt.

'Nederlandse boeren en tuinders lopen in tal van zaken voorop. Ze produceren met oog voor het milieu en dierenwelzijn. Dat soort inspanningen mogen veel meer worden geëtaleerd. Het is belangrijk dat de Nederlandse consument dat kan zien en ervan afweet. Want er liggen nog steeds veel producten uit het buitenland in de Nederlandse winkels, van groenten en fruit tot Oekraïense kip.'

Het was Farmers Defence Force die kwam met het Farmers Friendly-concept. Zijn zij er nog bij betrokken?

'Farmers Defence Force verdient alle credits. Niet alleen omdat ze het onderwerp agendeerden, maar ook omdat ze met een uitgewerkt plan kwamen. De supermarkten konden daar niet mee akkoord gaan, dat had ook te maken met de Mededingingswet. Maar dat neemt niet weg dat zij de initiatiefnemers waren.'

Zullen zij dit plan straks kunnen steunen?

'Dat weet ik niet. Het is uiteindelijk ook niet verplicht om mee te doen. Dat mag elke boer en tuinder zelf bepalen. Als je met lagere standaarden voor de buitenlandse markt wilt produceren, mag dat ook. Het is uiteindelijk de individuele ondernemer die zelf zijn handtekening eronder zet of niet. Het is een open proces. Overigens ben ik ook nog steeds met Farmers Defence Force in gesprek.'

Wanneer moet het in kannen en kruiken zijn?

'Op dit moment zijn we volop in gesprek met supermarkten en sectoren. Het doel is om aan het einde van de maand de intentieverklaringen te ondertekenen. Vervolgens moet over de concrete plannen worden onderhandeld. Dat willen we eind juni hebben afgerond. Dan hopen we dat boeren en tuinders in ieder geval vanaf 2022 van de afspraken kunnen profiteren.

'We willen echt een systeemverandering teweeg brengen. In de plannen zit bijvoorbeeld ook een business-school voor boeren en tuinders, waarmee ze onder meer leren hun onderhandelingspositie te verbeteren. Het is echt voor de lange termijn.'