Varkenshouder 'zit in een tijd van digitale revolutie'

'Wat weet je nu van je eigen biggen?', valt Van der Haar met de deur in huis: 'Niets!' Biggen worden overgelegd en wordt er vervolgens gespeend, dan is buiten beeld bij welke toom een big hoorde. Net als de leeftijd van de lichtste en zwaarste big. Dat zijn volgens haar belangrijke data die de winstgevendheid van het bedrijf beïnvloeden.

Ruth en Jan van der Haar hebben een vermeerderingsbedrijf met 240 TN50-zeugen. Er wordt gewerkt met een driewekensysteem. De veehouder weegt de biggen al jaren. Het geboortegewicht voert ze in via een app. Dat gebeurt op het moment dat ze de biggen handmatig blikt.

Datakoppeling

Van der Haar is aangesloten bij Keten Duurzaam Varkensvlees (KDV) en draait mee in de groep van 140 varkenshouders waarvan de biggen worden gechipt. Een grondige analyse van de eigen data en die van de slachterij leerde dat haar biggen bij geboorte gemiddeld 200 gram zwaarder zijn dan het landelijk gemiddelde van 1,3 kilo. De datakoppeling werd met behulp van Agrovision tot stand gebracht.

Door het hogere geboortegewicht is minder voer nodig om de varkens op het eindgewicht te krijgen. Dat wordt ook nog eens tien dagen eerder bereikt. En in de slachterij klasseren de dieren ook nog eens beter. 'Voor een gesloten bedrijf van onze omvang levert dat 25.000 euro per jaar op.'

Individueel wegen van biggen gaf ook het inzicht dat zeugen, die een lichte toom werpen, dat een volgende keer weer doen. Van der Haar wil haar ervaring graag toetsen bij andere bedrijven. Het idee is dat in studiegroepverband te doen binnen de groep van 140 KDV-varkenshouders die ook hun biggen chippen en waarvan ook de slachtdata bekend zijn. 'Was corona er niet geweest, dan hadden we dit al opgepakt.'

Van der Haar is sinds 2019 een Nuffield-scholar. Afgelopen twee jaar dook zij in de wereld van data en smartfarming. Ze presenteert 31 maart haar bevindingen tijdens de jaarvergadering van Nuffield Nederland. Haar slotconclusie luidt dat varkenshouders met data het bedrijfsmanagement verder kunnen optimaliseren. Maar ook dat er nog een wereld te winnen is met het slim koppelen van data. Datzelfde geldt voor technieken die vallen onder de noemer smartfarming: camera's die het gedrag van dieren monitoren of sensoren die dat doen met het stalklimaat.

Uniformeren staat in de kinderschoenen

Van der Haar concludeert ook dat in de datawereld sprake is van een 'revolutie'. Uniformeren staat nog in de kinderschoenen, maar het lukt steeds beter data met elkaar te verbinden. 'Data vastleggen is iets heel anders dan die gegevens er weer uithalen. Het ICT-systeem moet data koppelen toelaten. Systemen moeten daarvoor dezelfde computertaal spreken.'

Omdat dat nog vaker niet dan wel het geval is, is doorschuiven van data naar een volgende schakel lastig, zo niet onmogelijk. Als voorbeeld haalt de varkenshouder de eigen klimaatcomputer aan. De informatie die daarin wordt vastgelegd, kan ze nu niet uitlezen. Een computer die dat wel kan, kost 2.000 euro.

'Voor ons bedrijf een te grote investering, dus blijft zo'n wens hangen', zegt Van der Haar. Er wordt nu wel geïnvesteerd in voerstations bij de dragende zeugen, die ook weer data kunnen opleveren om de productie te sturen en optimaliseren. In dit verband noemt Van der Haar ook het EU-project Internet of Food and Farm 2020 (IOF2020) dat ze bezocht.

Een onderdeel hiervan richt zich op varkensvleesproductie. Daarvoor boog het Belgische onderzoeksinstituut ILVO zich in samenwerking met onder andere ZLTO over de vraag of het management van vleesvarkens met data kan worden verbeterd. Betrokken partijen ontwikkelden een dashboard waarop allerlei staldata, zoals klimaat, voer, water en groei, samenkwamen. Het dashboard werkt, maar een automatische koppeling met de slachtdata kan (nog) niet. 'Denk vooraf goed na over de vraag in welk systeem je wilt investeren', adviseert Van der Haar collega-varkenshouders. 'Stel jezelf de vraag aan welke informatie je behoefte hebt en hoe je die krijgt.'

Data tegen de sector gebruikt

In het kader van haar Nuffield-studie zette Van der Haar tevens op een rijtje waar hun varkenshouderijdata worden vastgelegd. Soms is dat noodzakelijk, maar het belangrijkste bezwaar voor de veehouder is dat data vaak genoeg tegen de sector worden gebruikt.

'De regie helemaal terugkrijgen, zal een lastige worden. We moeten beter met elkaar afspreken welke data we willen delen en wat daarvan eventueel de gevolgen zijn.' Geen gezellig onderwerp om over te praten, beaamt Van der Haar. 'Wat er met data gebeurt, speelt zich vaak buiten je gezichtsveld af. Wat de biggen doen en de vleesvarkensprijs is tastbaarder en leeft daardoor meer.'