Dierenarts: 'Longwormen vinden is vooral luisteren'

Longwormen vormen een echt zomers probleem. Toch is het voorjaar een moment om over de bescherming na te denken, weet Smits. 'Wie ervoor kiest om koeien vroeg naar buiten te doen, kan overwegen de dieren nu te vaccineren. Dat moet ongeveer zes weken voordat ze de wei in gaan.'

In de wintermaanden is een in de vorige weideperiode besmet geraakte pink of koe de gastheer van de longwormen. Dan zijn de larven in een soort rustfase. In het voorjaar gaat de ontwikkeling verder en worden ze volwassen. Ze produceren eitjes, die als larven in de mest komen. Een besmet onbehandeld rund kan wel enkele maanden larven uitscheiden.

Besmettelijk

Vijf tot zeven dagen na uitscheiding zijn de larven besmettelijk en kunnen ze worden opgenomen door het volgende rund. Hier zoeken ze de longen op, waar ze zich in enkele weken verder ontwikkelen en nieuwe larven uitscheiden.

Vervolgens worden die larven opgehoest en via de mest uitgescheiden. Dit hoesten, vooral in de zomer, kan voor een ondernemer een signaal zijn voor de aanwezigheid van longwormen. Het geluid wordt vooral bij het in beweging komen waargenomen.

Energie

De infectie kost energie. Deze kan leiden tot groeivertraging, maar ook longschade, die permanent kan zijn. Ernstig zieke dieren zijn benauwd en ademen met de bek open. In een ernstig geval kan een infectie zelfs tot de dood van het dier leiden.

In de jaren daarna is het dier alleen beschermd als nieuwe besmettingen de weerstand tegen deze longworm op niveau houden. 'Het gaat om het evenwicht tussen weerstand en infectiedruk. Op veel bedrijven zijn er geen symptomen, terwijl de wormen er in beperkte aantallen wel zijn. Door voldoende weerstand kan de veestapel deze wormendruk aan', zegt Smits.

Tankmelk

Het is volgens de dierenarts niet bekend op hoeveel bedrijven longwormen voor problemen zorgen. 'Bij GD hebben we een vrijwillig tankmelkabonnement. Dit tankmelkonderzoek wordt uitgevoerd in augustus en oktober. In augustus zijn bij een besmetting ook de meeste klinische gevallen te zien. Het eerste klinische geval dient zich meestal in mei of juni al aan', licht ze toe.

'Vorig jaar is bij dit tankmelkabonnement op 20 procent van de deelnemende bedrijven antistoffen aangetoond. Dit is geen afspiegeling van de hele veehouderij. Misschien neemt een deel van de ondernemers dit abonnement af omdat ze eerder problemen hadden. Het geeft dus geen landelijk beeld.'

Antistoffen

Doordat longwormen enkele cycli doormaken om zich te vermenigvuldigen, neemt de longwormendruk op de weide langzaam toe. 'Overigens hoef je de koeien bij alleen een positieve tankmelkuitslag zonder hoestklachten niet te behandelen. De koe geeft zelf een reactie door antistoffen aan te maken. Wel geeft dit een signaal dat de weerstandsopbouw van het jongvee eventueel beter kan. Bijvoorbeeld door vaccinatie of weidemanagement ', stelt Smits.

Als de ondernemer kiest voor vaccinatie, is het belangrijk dat daarna alsnog een besmetting in het veld wordt opgelopen. De pink moet dus de worm opnemen voor voldoende weerstand. Het vaccin geeft enkel een basisbescherming.'

Ontwormen

Het ontwormen is dus een overweging. Toch vraagt dit aandacht, zegt de dierenarts. 'Als je zeker weet dat er problemen zijn met longwormen, moet je dat doen. Dit vaststellen kan met hulp van de dierenarts, eventueel bevestigd door laboratoriumonderzoek. Maar je moet dit ontwormen achterwege laten als het niet nodig is. Het probleem is dat er contact met longwormen moet plaatsvinden voor een goede weerstandsopbouw.'

Opvallend is dat in een bepaald jaar het longwormprobleem in de ene regio meer speelt dan in de andere regio. Er zijn geen regio's waar longwormen standaard vaker voorkomen. Het kan zijn dat longwormen in het ene jaar voor forse problemen zorgen en in het andere jaar veel minder. 'Daarom is het goed om de vinger aan de pols te houden en alert te blijven.'