Ontwikkelen vogelgriepvaccin flinke opgave

Ieder jaar is er een grote kans dat wilde vogels laag- en hoogpathogene vogelgriep naar Nederland brengen. Met een goede biosecurity is nooit 100 procent te voorkomen dat pluimvee toch besmet raakt. Het huidige beleid is dan ook het ruimen van besmette koppels en het ophokken van vrijeuitloopkippen.

Overgaan tot vaccineren van het pluimvee lijkt de logische oplossing. Maar dat is op dit moment niet mogelijk. Er is in Nederland maar één vaccin geregistreerd tegen laagpathogene vogelgriep. Dat helpt niet tegen andere varianten. En de vaccins die buiten de Europese Unie worden gebruikt tegen hoogpathogene varianten, werken niet goed.

Nieuwe vogelgriepvarianten

Complicerende factor is dat er ieder jaar kans is dat nieuwe varianten van vogelgriep met de wilde vogels meekomen. En er zijn geen tekenen dat die evolutie stopt. 'Daarom heb je een breedwerkend vaccin nodig dat het liefst tegen alle varianten werkt', zegt Nancy Beerens, hoofd van het referentielaboratorium voor vogelgriep bij Wageningen Bioveterinary Research.

'Zo'n vaccin ontwikkelen zal veel tijd gaan kosten en het is de vraag of het gaat lukken. Het is bij de mens tot nu toe ook niet gelukt om een vaccin te maken dat tegen alle griepvarianten werkt. Terwijl daar veel in is geïnvesteerd.'

Ieder jaar nieuw vaccin

Als het niet lukt om een breedwerkend vaccin te maken, zouden er meerdere vaccins tegen de verschillende varianten kunnen worden ontwikkeld. 'Dan moet je wel ieder jaar weten met welke varianten je mogelijk te maken gaat krijgen. Dat betekent dat je die varianten bij de wilde vogels die naar Nederland komen moet gaan monitoren en dan ieder jaar een nieuw vaccin moet samenstellen', legt Beerens uit.

'Het monitoren gebeurt nu ook al, maar we krijgen de gegevens te laat binnen. Dat zal anders moeten', vervolgt de Wageningse wetenschapper.

Daarnaast moet een vogelgriepvaccin heel goed beschermen, het moet zich onderscheiden van het veldvirus en er is een goede monitoring nodig. 'Die goede bescherming is nodig om ervoor te voorkomen dat het veldvirus ondanks de vaccinatie toch koppels pluimvee kan besmetten', zegt Beerens. 'Anders krijg je ongemerkt geïnfecteerde koppels waar een veldvirus voorkomt dat zich toch kan verspreiden.'

Goede monitoring opzetten

Een ander gevaar is dat in deze koppels een selectie plaatsvindt voor 'escape'-varianten, stelt Beerens. 'Daarom moet je tegelijk met het vaccineren ook een heel goede monitoring opzetten om er zeker van te zijn dat deze ontwikkeling zich niet voordoet.'

Tenslotte zullen de huidige handelsbelemmeringen moeten worden weggenomen, anders zal vaccineren niet van de grond komen en blijft de ontwikkeling van vaccins stilstaan.

Kortom: aan vaccineren tegen vogelgriep zitten nog heel wat haken en ogen. 'Maar Nederland mag hier best het voortouw in nemen, om de andere Europese landen te overtuigen van het nut van vaccineren. En vervolgens bij de ontwikkeling van vaccins', besluit Beerens.