Jack Rijlaarsdam hekelt regels duurzaam agrarisch natuurbeheer

Onlangs besloot provincie Noord-Holland om de natuurpilots in de Mijzenpolder, de Eilandspolder-West en het Wormer- en Jisperveld te beëindigen. In de drie gebieden zouden de regels voor agrarisch natuurbeheer nieuwe stijl in de praktijk worden getoetst. Jack Rijlaarsdam, woordvoerder voor Boeren in Actie in Noord-Holland, schuift sinds een jaar aan bij de besprekingen. 'Om zonder gedegen evaluatie de verkenningen te beëindigen, is op zijn zachtst gezegd onzorgvuldig.'

Boosheid in gebied slaat langzamerhand om in moedeloosheid

Jack Rijlaarsdam, woordvoerder voor Boeren in Actie in Noord-Holland

Hoe is de impasse ontstaan?

'Vanaf het begin is er wantrouwen. De boeren merken dat er gebrek aan agrarische kennis is bij de ambtenaren die dit beleid vormgeven. Wat ik nog veel kwalijker vind, is dat het het ontbreekt aan de wil om dat praktisch inzicht bij te spijkeren. Nu koersen we af op een onuitvoerbare en financieel onhaalbare aanpak.

'Ik kan me niet aan indruk onttrekken dat de provincie haar oor vooral te luister legt bij de natuurorganisaties, die een voorkeur hebben voor de middelenvoorschriften zoals die zijn opgesteld door de Adviescommissie Frans Evers, in plaats van de te behalen doelen als uitgangspunt te nemen.'

Wat is het nut van die pilots geweest?

'Dat vragen veel deelnemers zich af. Doel was te toetsen of de voorgestelde voorschriften werkbaar zijn. Misschien was het naïef om daarin mee te gaan, want eigenlijk was op voorhand al duidelijk dat boeren in de praktijk vastlopen in deze manier van werken. Nu wordt deelname aan de pilot nota bene ook nog aangegrepen als zou de agrarische sector akkoord zijn gegaan met die voorschriften.'

Waarom zijn de pilots gestopt?

'Ik heb het idee dat de provincie zich links voelt ingehaald door het alternatieve plan dat de agrarische collectieven hebben opgesteld. Dat gaat wel weer uit van te bereiken doelen en daarin is een belangrijke rol weggelegd voor de gebiedsregisseurs die in alle gebieden in het Natuurnetwerk Nederland maatwerk moeten leveren, zoals ze die rol ook in Zuid-Holland kennen.
'In het alternatieve plan komen de oorspronkelijke voorschriften niet langer voor, omdat ze niet werkbaar zijn. Agrarisch natuurbeheer draait om de praktijk. Dat is niet vanachter het bureau te regelen. Het gaat om boerenlogica.'

En die luidt?

'Een voorbeeld: melkveehouder Dennis Smit in De Mijzen heeft de Gouden Grutto gewonnen voor zijn grote verdiensten in weidevogelbeheer. Hij melkt 10.000 kilo per koe, gebruikt drijf- en kunstmest en functioneert zo als gangbaar bedrijf. Hij is begaan met weidevogels, zorgt zelf voor mozaïekbeheer, beschermt de nesten, terwijl het vee er gewoon naast loopt. De pullen schuilen in het ruige gras en halen voedsel op in het korte gras.

'Die aanpak zou straks niet meer worden beloond. Dat is toch de omgekeerde wereld? Voor Smit is er geen basis meer om nog langer in de Mijzenpolder te blijven, want straks is zijn verdienmodel om zeep geholpen door de provincie.'

Hoe wordt er in de gebied op gereageerd?

'Er was al veel boosheid, maar die slaat nu langzamerhand om in moedeloosheid. De boeren voelen zich aangetast in hun bestaansrecht. Dat is ook wel een belangrijke reden voor mij om me hier zo voor in te zetten. Ik kom jongere ondernemers tegen die net het bedrijf hebben overgenomen en nu met die onwerkbare maatregelen worden geconfronteerd. Dat is zo onrechtvaardig.'

Wat schort er aan de maatregelen?

'Feitelijk moet de hele bedrijfsvoering van de meeste melkveehouders in de gebieden in het Natuurwerk Nederland overhoop. Er worden zware voorwaarden en strengere regels gesteld, maar er zijn minder middelen om de extra kosten te vergoeden. In een rekenvoorbeeld is becijferd dat een individueel bedrijf teruggaat in liquiditeit met ruim 80.000 euro.'

Wat is dat precies voor een rekenvoorbeeld?

'Dirk Wijnker van Alfa Accountants en Adviseurs heeft de gevolgen doorgerekend van het duurzame beheersvoorstel voor een individueel bedrijf. Wat betreft ombouw van de stal, die nodig is om ruige mest te kunnen maken, is dat een investering van ruim 2,5 ton.

'Ook moeten er extra kosten voor de aanvoer van stro en het loonwerk worden gemaakt: op jaarbasis 8.000 euro. En dat dus voor een aanpak waarin de overgrote meerderheid van de melkveehouders niet gelooft. Terwijl er ook nog eens geen emissiereductie voor een potstal kan worden behaald.

'Zo zijn er meer vreemde regels. Er mag bijvoorbeeld slechts een klein deel van het bedrijfsoppervlak vroeg worden beweid. De rest moet worden gemaaid om weidevogels niet te verstoren. Maar zo'n maatregel staat het mozaïekbeheer in de weg. Juist door de graslanden gefaseerd te maaien en te beweiden ontstaan er verschillende grashoogten.

'Daarbij wordt de boer gekort door de melkfabriek omdat die niet meer in aanmerking komt voor de bonus 'koe in de wei' vanwege die verplichte zes weken voorjaarsrust. De provincie erkent dat zoiets inderdaad averechts werkt, maar komt vervolgens niet met een alternatief of een oplossing.'

Wat nu?

'Laten we het alternatieve plan alsnog doorvoeren. Dat is praktisch uitvoerbaar. Zeker vanwege de gebiedsregisseur die boeren in hun kracht kan zetten. Zo blijven ze gemotiveerd. Ik zie geen andere weg. De koers van de provincie is maatschappelijk ongewenst, een financiële strop voor de boer en uiteindelijk hebben de weidevogels er ook niets aan.'