Neutelings waarschuwt voor gevolgen afnemende mbo-instroom

Steeds minder jongeren vinden hun weg naar het mbo. In West-Brabant daalt dat aantal de komende 10 tot 15 jaar met 25 procent ten opzichte van 2018, voorspelt onderwijsdienst DUO. In andere regio's loopt dat op tot 50 procent. Dat is een zorg voor de mbo-instellingen, het bedrijfsleven en eigenlijk de hele samenleving. Er ontstaat een structureel tekort aan technici, horeca- en gezondheidszorgpersoneel, bouwvakkers en praktisch geschoolde arbeidskrachten in de groene sector.

Helaas is iedereen zo hoog mogelijk opleiden nog steeds een heilig huisje

Rob Neutelings, bestuursvoorzitter bij Curio in West-Brabant

Daarmee is het een probleem van iedereen, zegt Rob Neutelings, die leiding geeft aan vmbo-scholen met circa 6.000 leerlingen en een mbo-instelling met zo'n 15.000 studenten in West-Brabant.

Wat is volgens u de oorzaak van het teruglopend leerlingaantal?

'Allereerst is er een demografische verklaring. De vergrijzing neemt toe en er worden minder kinderen geboren. Als er 16 jaar lang minder baby's worden gemaakt, merken we dat hier op onze opleidingen. Daarnaast is er een groeiende trend gaande onder ouders die zeggen: mág mijn zoon of dochter naar de havo of móet hij of zij naar het vmbo.'

U merkt dat dan op uw opleidingen, maar wat zijn de gevolgen voor de samenleving?

'West-Brabant is een echte mbo-economie met de nodige productiebedrijven, een sterk vertegenwoordigde agrarische sector en verder logistiek, horeca en zorg en welzijn. Daar komt zo'n ontwikkeling dus harder aan dan bijvoorbeeld in de Randstad. Hetzelfde zie je ook in andere regio's als Zeeland, Limburg, Friesland en Drenthe. We staan dus zeker niet alleen, het speelt landelijk.'

De hamvraag is dan: hoe los je zoiets op?

'Ik zie de oplossing in en/en. Daarmee bedoel ik: pas de opleidingen zo goed mogelijk aan aan de eisen die het bedrijfsleven stelt en zoek tegelijk steun bij andere partijen, landelijk en regionaal. Hier in West-Brabant benoemen bedrijfsleven, overheid en opleidingen in een Economic Board het probleem, zoeken samen naar oplossingen en wordt een strategie uitgezet. We focussen ons in de opleidingen op de vier sterke punten hier: logistiek, onderhoud, biobased/agrofood en dienstverlening.'

En hoe vertaalt u dat naar uw opleidingen?

‘We bouwen in onze opleidingen via een gericht onderwijsaanbod rond die vier thema’s communities op. Onze docenten proberen samen met regionale bedrijven en instellingen het onderwijs aantrekkelijker te maken, bijvoorbeeld door ze te verweven met startups en aandacht te besteden aan nieuwe ontwikkelingen als de biobased-economy en de eiwittransitie. Door te laten zien dat hierin wel degelijk werk is te vinden met een opleiding op MBO-niveau, hopen we ook de ouders en hun kinderen meer te interesseren. Ik vertel hen wel eens gekscherend dat een goede hovenier vaak meer verdient dan een psycholoog.’

Hoe maakt u de mbo-opleidingen voor de groene sector aantrekkelijker voor jongeren?

'Door dwarsverbanden te leggen met andere opleidingen op hetzelfde niveau en de productie- en afzetketens voor hen inzichtelijk te maken. We brengen bijvoorbeeld horecastudenten in contact met de voedselproducenten en studenten in het groene onderwijs met horeca en techniek. Horecastudenten zien dan dat andijvie niet van de supermarkt komt, maar van een akkerbouwbedrijf. Groene studenten leren meer over machinebouw, dronetechnieken en afzet in de horeca.

'Er zijn veel connecties te maken. Denk bijvoorbeeld aan onze opleiding loonwerk, maar ook aan milieukunde met de laboratoriumopleiding.'

Schept dat dan geen onderlinge concurrentie tussen die sectoren?

'We hebben samen een imagoprobleem, dus daar moet je ook samen wat aan doen. Dat extra werving voor bijvoorbeeld de groene opleidingen misschien ten koste gaat van andere sectoren, dat is dan maar zo. Ons doel is zoveel mogelijk mensen te interesseren voor een opleiding en werk in deze vakgebieden.

'Helaas is iedereen zo hoog mogelijk opleiden nog steeds een heilig huisje, ook bij de overheid. Maar kijk naar de behoefte: die ligt meer bij vakkrachten die je inzet bij zeg de energietransitie. Moeten we onze zonneparkmonteurs allemaal uit Oost-Europa halen? Het moet duidelijk worden dat het voor de samenleving echt beter is dat niet iedereen psychologie aan de universiteit gaat studeren.'