Glastuinders tonen meer belangstelling voor led

Achtergrond Glasgroenten Hanneke de Jonge 26 jan 2021 om 13:00uur

Veel tuinders hebben belangstelling voor ledverlichting in hun kassen. De aanschafkosten en het ontbreken van kennis over de invloed op gewassen maken een keuze complex. Glastuinbouw Nederland raadt tuinders aan kleinschalig te beginnen en zich goed te informeren. Ook is een onafhankelijk adviesbureau over led in het leven geroepen.

Glastuinders+tonen+meer+belangstelling+voor+led

In de Nederlandse glastuinbouw neemt het gebruik van assimilatiebelichting al sinds 1996 toe. Voor het totale areaal van zo'n 10.000 hectare gaat de belichte teelt richting de 40 procent. Traditioneel gebeurde het belichten met Son-T-verlichting, bestaande uit natriumlampen.

Sinds 2007 is ledverlichting in opmars, met als voordelen een lager elektriciteitsverbruik, minder stralingswarmte, snel aan en uit te schakelen, dimbaar, in te stellen op specifieke golflengtes en een langere levensduur. In 2019 had 15,5 procent van de glastuinders interesse om te investeren in ledverlichting, een stijging ten opzichte van de 13 procent uit 2016.

'Uit het grote aantal aanmeldingen voor bijeenkomsten en webinars over het onderwerp blijkt de grote belangstelling voor ledverlichting vanuit de telerswereld', zegt Anja Dieleman, senior onderzoeker plantenfysiologie bij de Business unit Glastuinbouw van Wageningen University & Research (WUR).

Oderzoek en praktijk hebben elkaar nodig hebben om kennis uit te wisselen

Anja Dieleman, senior onderzoeker Business unit Glastuinbouw WUR

Energiebalans

Overschakelen naar ledverlichting vraagt volgens haar om een andere manier van telen, omdat de energiebalans in de kas verandert. Naast verlichting spelen ook factoren als temperatuur, ontvochtiging en plantdatum een rol in de plantengroei. De optimale omstandigheden verschillen per gewas en ook nog eens per ras en per groeistadium.

Voor bepaalde gewassen, zoals komkommer, tomaat, roos en gerbera, is al veel onderzoek gedaan naar assimilatiebelichting met ledlampen. Bij dergelijke proeven werken WUR-onderzoekers samen met de begeleidingscommissies van telers. Dieleman geeft aan dat onderzoek en praktijk elkaar nodig hebben om kennis uit te wisselen.

'Uiteindelijk zijn het de ondernemers die moeten beslissen of ze willen investeren in ledverlichting. Daarbij spelen niet alleen de onderzoeksresultaten een rol, maar ook de aanschafprijzen van apparatuur, elektriciteitsprijzen, wensen van afnemers en eisen die de glastuinbouwsector stelt.'

Merkonafhankelijk

Ook telers van gewassen waar nog weinig onderzoek naar is gedaan, willen ervaring opdoen met ledverlichting. Dennis Medema, themaspecialist energie bij Glastuinbouw Nederland, adviseert geïnteresseerde tuinders om zich te informeren over wat er bekend is over hun gewas (en ras), bijvoorbeeld binnen onderzoek van Kas als Energiebron.

Hij geeft aan dat de aanschafprijs voor ledverlichting ongeveer drie keer zo hoog is dan voor Son-T-lampen. 'Het is verstandig om niet al te grote stappen te nemen als er nog niet veel bekend is, door bijvoorbeeld eerst zelf een proef te starten of te beginnen met hybride belichting, dat wil zeggen een combinatie van Son-T- en ledverlichting.'

Grip op je bedrijf

Ben je bezig met het bedrijf pasklaar te maken voor de toekomst? Grip op je bedrijf is een opleidingsprogramma voor boeren en tuinders, op HBO+ niveau, die hun bedrijf klaar willen maken voor de toekomst. Het programma is gericht op agrarisch ondernemers die nadenken over de toekomst van het bedrijf en wil deze ondernemers daarbij ondersteunen. Meer informatie en aanmelden kan bij de LTO Academie.

Begin 2020 is adviesbureau Ledgnd opgericht door glastuinbouwondernemers Joris Elstgeest en Matthea Rijneker en verlichtingsspecialisten Richard en Ramón van de Vrie. Deze laatste is operationeel directeur van Ledgnd. 'Telers kunnen bij ons terecht voor merkonafhankelijk advies over ledverlichting. Wij vergelijken alle ledlampen en armaturen met de technische specificaties. De resultaten zijn te vinden op een portal op onze website.'

Sinds september werkt Ledgnd samen met de oud-WUR-wetenschappers van B-Mex, die rekenmodellen voor de glastuinbouw leveren, en subsidieadviseurs die thuis zijn in bijvoorbeeld de Energie-investeringsaftrek (EIA), de de Milieu-investeringsaftrek (MIA) en de Willekeurige afschrijving milieu-investeringen (Vamil).

Arno van der Salm uit het Zuid-Hollandse Oude Wetering is kweker van matricaria, campanula, leeuwenbek en tulp. 'Ik wil ledverlichting gebruiken om in het najaar dikker te planten en in de winter leeuwenbek in plaats van tulp te telen. Daarmee wil ik naar een jaarrond gelijkmatig arbeidsplaatje toe.' Hij heeft advies bij Ledgnd ingewonnen over leveranciers, armaturen, kleurenspectrum en vermogen. In de kwekerij is een proefafdeling van 400 vierkante meter voorzien van ledverlichting. Daarin loopt nu de tweede teeltronde.

Hogere omzet

Van der Salm: 'Afhankelijk van het resultaat wil ik de proef uitbreiden naar mijn hele bedrijf van 1,5 hectare.' Volgens Van de Vrie is op basis van de huidige testresultaten jaarronde teelt van leeuwenbek mogelijk, wat neerkomt op twee extra teeltrondes. Daardoor kan Van der Salm een hogere omzet realiseren en het investeringsbedrag, dat hij liever niet noemt, naar verwachting in vier jaar terugverdienen.

Dieleman en Medema zien de oprichting van Ledgnd als een logische ontwikkeling vanwege de interesse vanuit de glastuinbouwsector en de complexiteit bij het maken van keuzes in ledverlichting. Medema: 'Het is belangrijk dat ze de laatste ontwikkelingen en onderzoeken goed bijhouden om de telers van de juiste informatie te voorzien.'

Minder warmte en meer kleur en licht veranderen teelt

Omdat ledlampen efficiënter stroom in licht omzetten, komt er minder warmte vrij dan bij Son-T-lampen. Daardoor hoeven de ramen minder vaak open, wat invloed heeft op de luchtvochtigheid, plantverdamping en CO2-balans. Voor het spectrum geldt dat rood licht effectief is in de fotosynthese en voor bladontwikkeling, vertakking en wortelgroei. Blauw licht remt de strekking van stengels en bladeren en stimuleert de opening van de huidmondjes, verrood licht leidt tot meer strekking van de plant en meer fotosynthese. Groen licht als toevoeging aan rood en blauw zorgt voor wit licht, dat prettiger werkt en beter geschikt is voor scouting en beoordeling door het menselijk oog. De lichtbehoefte van een gewas hangt af van de grootte, het aantal vruchten en de gewenste balans tussen vegetatieve en generatieve groei, dat wil zeggen tussen enerzijds bladeren en stengels en anderzijds bloemen en vruchten.