Zuid-Hollandse boeren: 'Landbouw en recreatie gaan lastig samen'

In de eerste verkenning zijn al diverse kaarten ingekleurd en stippellijnen getrokken tussen de Rottemeren en het Bentwoud. Het gebied wordt als een belangrijke schakel gezien in het Landschapspark Zuidvleugel. Aanleiding zijn de vele ruimtelijke opgaven die er in het gebied liggen, zoals logistiek, woningbouw, klimaat, energie, biodiversiteit, recreatie en landbouw.

Om goed in te kunnen spelen op lokale en regionale ambities, kansen en verbindingen, is bureau Strootman Landschapsarchitecten door de provincie gevraagd om een overzicht te maken. De perspectieven en ontwikkelmogelijkheden van de agrarisch ondernemers ín het gebied zijn daarbij een belangrijk aandachtspunt, zo schrijft de provincie.

'Rare volgorde'

Dat laatste bevreemdt Bac. 'Er is hier op zijn zachtst gezegd sprake van een rare volgorde van met elkaar in gesprek komen. Er wordt van alles ingetekend en -gekleurd, zonder dat daar met de belangrijkste grondeigenaren en -gebruikers over van gedachten is gewisseld. Ik vind dat toch een valse start.'

Bac is een van de vier zonen van oud-landbouwbestuurder Daan Bac, die nog steeds het akkerbouwbedrijf van 40 hectare runt in Moerkapelle. De broers zijn mede-eigenaar. Sommigen springen bij op het bedrijf. Zelf is Bac werkzaam voor een bouw- en vastgoedbedrijf. 'In die verkenning komen twee werelden bij elkaar die ik goed ken: de landbouw en de ruimtelijke ordening.'

Begaan met de sector

Aan de keukentafel komt geregeld ter sprake waar het naartoe moet met het familiebedrijf. 'We zijn allemaal heel begaan met de sector. En zo zijn er in dit gebied meer praktijkvoorbeelden. Het is een hard gegeven dat het steeds meer gaat wringen op het platteland', stelt Bac.

In het verkenningsgebied gaat het om ruim twintig akkerbouwers, die qua grootte en toekomstperspectief soms flink van elkaar verschillen. 'Toch willen we nu met één geluid naar buiten komen', zegt Bac. 'Ook om helder te maken dat de filosofie die in de verkenning wordt gehanteerd voor ons niet gaat werken. Landbouw en recreatie gaan hier lastig samen.'

Om als landbouw goed te kunnen functioneren, is een bepaald kritisch volume nodig. De ondergrens is inmiddels bereikt, meent Bac. 'Vooral ook door alle andere functies die hier ruimte claimen. De woningbouw voorop, maar ook de infrastructuur. Die betreft, naast wegen, ook de leidingen van Tennet. Met verstrekkende gevolgen voor de sector. En de verdozing van het landschap door de groei van de distributiecentra doet daar nog een schep bovenop.'

Romantisch beeld

Dat de provincie met de grote woningopgave ook kijkt naar extra recreatiemogelijkheden, kan Bac nog begrijpen. 'Maar dat die functie dan bij de landbouw wordt neergelegd, vind ik onterecht en onhaalbaar. De plannenmakers hebben een romantisch beeld van boeren die het landschap beheren, waar de burger vrij doorheen kan wandelen, fietsen en varen. Al dan niet in combinatie met wat recreatieve nevenactiviteiten.'

Daarvoor is binnen de bedrijfsvoering van de meesten geen ruimte, weet Bac. 'We hebben het areaal hard nodig. Een compromis voor een mengvorm is er niet. Voor de sector is het alles of niets. Daarbij staat 'alles' voor de landbouw als primaire functie en 'niets' voor het netjes uitkopen van de ondernemers om elders iets opnieuw te kunnen opbouwen. Daarvoor ontbreekt het aan middelen.'

Hachelijke situaties

Ook de zware machines waarmee akkerbouwers werken, maakt dat een combinatie met recreatie qua veiligheid botst. Vader Daan Bac merkt het dagelijks, met een fietspad dat is doorgetrokken langs een dijk en daarmee de ontsluitingsweg van diverse bedrijven doorkruist. 'Dat zorgt soms voor heel hachelijke situaties.'

Het fietspad is er destijds doorgedrukt, zo hebben veel ondernemers het ervaren. Dat komt het vertrouwen van de sector in de overheid niet ten goede. Toch stelt de provincie dat de verkenning door Strootman geen planproces is.

Er wordt dus niet 'ontworpen' en er worden met de verkenning nog geen plannen gemaakt. Het is een analyse die straks door de overheden wordt gebruikt voor onder meer het Ontwikkelplan Rottemeren van het recreatieschap. En voor het toekomstperspectief voor het Bentwoud dat de provincie en Staatsbosbeheer in 2021 gaan opstellen.

Verkenning in drie stappen

De verkenning wordt in drie stappen uitgevoerd. Eerst zet bureau Strootman met de provincie, gemeenten en waterschappen al hun plannen, visies en ambities voor het gebied op de kaart. Deze fase wordt begin december afgerond. In december en januari houdt Strootman vervolgens interviews met diverse stakeholders in het gebied, waaronder ook de landbouw. In februari worden de uitkomsten verwerkt in een rapportage met kansen- en knelpuntenkaarten, conclusies en aanbevelingen.

Bac benadrukt nogmaals dat het vervelend voelt om er in zo'n laat stadium bij te worden betrokken. 'Nu pas vragen ze wat de landbouw zelf nodig denkt te hebben om een combinatie met de recreatie te maken. Dat schuurt. Ik denk dus dat er flink wat tijd nodig is om elkaar beter te begrijpen. En ik ben benieuwd of er iets met onze inbreng wordt gedaan, of dat de plannen sowieso niet doorgaan en wij er dus puur voor de vorm een beetje bij worden gehouden.'