Boerenorganisaties waarschuwen: 'Stikstofwet alleen lost crisis niet op'

Het kabinet wil met het wetsvoorstel de natuur versterken en de vergunningverlening in Nederland weer op gang helpen. Het kabinet trekt in totaal 6 miljard euro uit om de stikstofdepositie in kwetsbare natuurgebieden te verminderen. In totaal gaat er tot 2030 3 miljard euro naar natuurherstel en is 2 miljard euro bedoeld om de stikstofuitstoot van landbouw, verkeer, bouw en industrie te verminderen.

De overheid stelt zichzelf tot doel dat in 2030 minimaal de helft van de natuur in beschermde Natura 2000-gebieden op een 'gezond' stikstofniveau zit. De belangenorganisaties voor boeren vinden echter dat de stikstofwet, zoals die er nu ligt, niet zaligmakend is om de doelen te bereiken. Bovendien is een wet alleen niet voldoende.

'Er is meer nodig om ervoor te zorgen dat bedrijven gaan investeren in minder emissie en weer bijdragen aan economische groei', schrijven de organisaties daarover in een persverklaring. 'De randvoorwaarden kunnen beter. Met meer zekerheid voor bedrijven en voor natuur.'

Sociaaleconomische gevolgen

LTO Nederland, Agractie en NAJK hebben zeven punten ingebracht bij Tweede Kamer om te betrekken bij de besprekingen over het wetsvoorstel. De organisaties vinden dat naast ecologische ook de sociaaleconomische gevolgen van doelen en maatregelen meegewogen moeten worden. 'De Habitatrichtlijn schrijft in artikel 2 lid 3 voor dat bij op grond van de richtlijn genomen maatregelen er rekening moet worden gehouden met de vereisten op economisch, sociaal en cultureel gebied.'

Dat betreft zowel de omgevingswaarden als de programma's die worden opgesteld. 'Bij het wetsvoorstel hoort een gedegen rapportage op deze aspecten. Met andere woorden: wat gaan de maatregelen ondernemers kosten? Zijn deze haalbaar en betaalbaar? Wat betekenen de maatregelen voor het verdienmodel nu en op termijn?'

Metingen en modellen

Volgens de organisaties is monitoring van de doelen heel belangrijk nu de overheid een harde resultaatverplichting voor 2030 wil vastleggen. De sector vindt dat daar te grote onzekerheden zijn, omdat metingen en modellen van stikstofemissie en depositie niet volledig betrouwbaar zijn.

Daarnaast zijn er volgens LTO Nederland, Agractie en NAJK factoren waarop de landbouw geen invloed heeft, maar die wel het halen van doelen beïnvloeden. Zoals de stikstofuitstoot vanuit het buitenland en mogelijke tegenvallers buiten de landbouw. 'Deze mogen niet worden afgewenteld, waardoor de resultaatverplichting in de wet in de praktijk voor de landbouw een bewegend doel wordt.'

PAS-melders

De onzekerheid voor de PAS-melders, die zonder eigen schuld door het vervallen van de PAS-wetgeving in een illegale situatie zijn beland, is volgens de organisaties groot. Ze roepen de politiek op om duidelijkheid te geven over termijn en kosten van het vinden van een oplossing voor melders en knelgevallen.

De organisaties vinden dat er een uniforme registratie voor externe saldering nodig is. 'Bij vergunningverlening door externe saldering van stikstof is de kans dat stikstof weglekt groot. Dat kan worden voorkomen door een uniforme registratie van stikstof per hexagoon. Per nieuwe vergunningaanvraag wordt gevolgd hoeveel stikstof van een stikstofgever wordt gebruikt en hoeveel resteert voor eventuele andere of vervolgaanvragen.'

Ingrijpen bij extern salderen

In de meeste provincies is extern salderen al mogelijk. De belangenbehartigers vinden ontwikkelingen als grootschalige opkoop van stikstof in de landbouw door andere sectoren onwenselijk en vinden dat daar tijdig op ingegrepen kan worden. 'Daarvoor zijn er nog geen duidelijke kaders. Wij vragen het rijk en provincies een zogenoemde 'rode knop op extern salderen' vast te stellen.'

De organisaties vinden investeren en innoveren een betere manier om uit de crisis te komen dan uitkoop van bedrijven. Opkoop van veehouderijbedrijven is volgens hen een dure en weinig kosteneffectieve maatregel. Voor hetzelfde geld kan meer stikstofreductie bereikt worden door financiële stimulering van investeringen van bedrijven in emissievermindering.

Toetsing van landbouwgrond

Tot slot zijn de organisaties kritisch op het feit dat er nieuwe natuur in aanwijzingsbesluiten is opgenomen zonder extra beperkingen. In tal van Natura 2000-gebieden zijn er soorten en (leef)gebieden toegevoegd aan de Natura 2000-aanwijzing, 'waardoor zelfs op landbouwgrond op stikstof getoetst moet worden'. Dat vinden ze vreemd en een onacceptabele situatie.

Het is volgens de organisaties een gevolg van het succes van herstelmaatregelen in de Natura 2000-gebieden, waardoor er daar meer soorten en grotere aantallen beschermde soorten voorkomen. 'Hoe beter het de natuur dus vergaat, hoe groter de gevolgen. Dat haalt ieder draagvlak onder het treffen van maatregelen weg. Garanties zijn nodig om dit te voorkomen.'