Opkomst vleesvervangers biedt kansen voor peulvruchten

'Peulvruchten zijn een aantrekkelijke teelt', vertelt Gillis Klompe uit Dreischor in Zeeland. Hij verbouwt onder meer kapucijners en was betrokken bij het Foodlab Pulses-project. 'Het zijn vlinderbloemigen en die voegen veel toe aan de bodem. Heb je die niet als gewas, dan moet je het al snel in groenbemesters zoeken. Helaas is de afzetmarkt voor veel peulvruchten klein.'

Met het project Foodlab Pulses werden voedselverwerkers en designers aan elkaar gekoppeld om nieuwe producten te ontwikkelen op basis van Nederlandse peulvruchten. Het doel: zorgen dat er een markt ontstaat voor Nederlandse peulvruchten. En met name voor eiwitgewassen voor humane consumptie.

'Door de populariteit van vleesvervangers is er een groeiende vraag naar peulvruchten', zegt projectleider Marjon Krol van ZLTO. 'Maar Nederlandse telers profiteren daar nog niet van. De ingrediënten, vooral soja, worden nu geïmporteerd. Wij zouden graag zien dat Nederlandse telers een redelijke prijs krijgen voor deze peulvruchten.'

Met name de veldboon speelt een hoofdrol in het project. Die is prima geschikt voor humane consumptie, maar wordt in Nederland alleen geteeld als diervoeder. Het project laat de veelzijdigheid van deze boon zien. De veldboon is verwerkt in vier van de vijf producten die de teams ontwierpen: een plantaardige drank, tofu, een maaltijdverrijker en een broodformule.

Jan de Haas uit het Brabantse Beers teelde veldbonen voor het project. Hij is varkenshouder en richt zich daarnaast op akkerbouw. De veldboon ziet hij als veelbelovend eiwitgewas. 'We zoeken al een aantal jaren naar een extra gewas om te telen. We hebben ook met soja geëxperimenteerd, maar dat valt niet mee in het Nederlandse klimaat.'

Tegenvallende oogst

De oogst viel tegen en kwam te laat in het jaar, vertelt De Haas. 'Daardoor was het een probleem om de bonen droog te krijgen. De veldboon is een goed alternatief, omdat die beter past bij ons klimaat.'

Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat de teelt van eiwitgewassen dit jaar is afgenomen in Nederland. Met name de teelt van soja kromp enorm, met wel 73 procent. In Nederland wordt er 9,1 duizend hectare aan eiwitgewassen geteeld, ongeveer 0,5 procent van het totale landbouwareaal. Het gaat voornamelijk om luzerne.

De Haas begrijpt wel waarom de markt voor eiwitgewassen in Nederland zo klein blijft. 'Het financiële resultaat is matig. De partijen die het inkopen, zoeken gewoon naar het goedkoopste product. En met soja uit Amerika kunnen wij niet concurreren.' Teler Klompe is het daarmee eens. 'Wanneer er een verdienmodel op zit, wordt het vanzelf geteeld.'

Met het vervangen van de buitenlandse soja in een vegaburger door Nederlandse veldbonen is de teler dus niet per se geholpen. 'Partijen in de markt zijn er wel mee bezig, maar daarmee krijg je niet de hogere prijs die nodig is om er een financieel aantrekkelijk gewas van te maken', laat Krol weten.

Dat lukt volgens de ZLTO-projectleider alleen met onderscheidende producten die consumenten aanspreken en waar ze een iets hogere prijs voor willen betalen. Producten met een goed verhaal dat inspeelt op de Nederlandse oorsprong.'

Nicheproducten

Een aantal van de producten uit het project worden inmiddels doorontwikkeld voor de markt. Wel gaat het om nicheproducten. Je kunt je afvragen of het project daarmee geen druppel op een gloeiende plaat is. 'Daar heb ik het wel over gehad met de mensen van het project', zegt Klompe.

'Zij vonden het al mooi om een paar honderd kilo bonen te verwerken', vervolgt de teler. 'Maar bij peulvruchten heb je een paar ton per hectare aan opbrengst. Als je echt iets wil betekenen voor de landbouw, moet er veel meer vraag komen. Het is niet zo dat je met een charmant idee in één klap het areaal kan verdubbelen.'

'Veel aandacht voor Foodlab Pulses'

Toch zijn de telers positief over het project. Klompe: 'De meeste producten beginnen klein. Alle beetjes helpen. En de prijs die zij betalen, beïnvloedt de markt weer.' Het is volgens De Haas goed dat verschillende bedrijven bezig zijn met het ontwikkelen van producten met die eiwitgewassen. 'Ik merk ook dat Foodlab Pulses veel aandacht heeft gekregen. Dat is positief.'

De teler denkt dat eiwitgewassen wel een toekomst hebben in Nederland. 'Iedereen roept om kringlooplandbouw en lokaal geteelde producten. De volgende stap is dat mensen daar ook meer voor willen betalen.'