Biden laat 'America first' niet helemaal los

Terwijl president Donald Trump nog ontkent dat hij de verkiezingen heeft verloren, is Biden al begonnen met het lijmen van internationale relaties. Er was al contact met de Europese Unie, Europese regeringen en hij sprak telefonisch met de Britse premier Boris Johnson.

En dat is niet zonder betekenis. Biden is voorstander van een zachte brexit en een goede deal met de Europese Unie. De nieuw verkozen president van de VS is van Ierse komaf. Hij moet er niet aan denken dat er weer een harde grens ontstaat tussen Noord-Ierland en Ierland. Dat zou gevolgen kunnen hebben voor de vrede in Noord-Ierland.

Goed nieuws

'Dat is dat misschien nog wel het beste nieuws voor de agrarische sector in Nederland', stelt Klaas Johan Osinga, adviseur internationale zaken bij LTO Nederland.

'Amerika staat op positie acht van landen waar Nederland het meest aan exporteert. Goede handelsbetrekkingen zijn dus erg belangrijk. Maar het Verenigd Koninkrijk is nog een stuk relevanter. Een harde brexit gaat onze sector veel geld kosten.'

Niet terug naar oude normaal

Toch verwachten experts niet dat alles weer terug zal keren naar het 'oude normaal'. 'Amerikanen steunen het beleid waarin het Amerikaanse belang voorop wordt gesteld', zegt grondstoffeneconoom Casper Burgering van ABN Amro.

'Per saldo zijn Amerikanen wel blij met wat Trump teweeg heeft gebracht. Het wordt gezien als verstandig beleid. Ook onder boeren in de VS is er, ondanks malaise, veel steun voor deze aanpak. Ik verwacht niet dat Biden dit zomaar loslaat, maar hij zal de boodschap wel wat sympathieker verpakken.'

TTIP-verdrag

Osinga verwacht dat sommige partijen, waaronder Duitsland, onderhandelingen over het Trans-Atlantisch Vrijhandels- en Investeringsverdrag (TTIP) weer willen oppakken. Een van de eerste dingen die Trump deed toen hij aantrad als president, was een streep halen door de onderhandelingen over TTIP. Dat leidde tot een handelsoorlog.

'Duitsland heeft belangen vanwege de auto-industrie. Maar ook voor agrarische producten is er winst te behalen voor beide partijen. De Amerikanen zullen vooral soja, granen en ethanol naar Europa willen exporteren. Andersom zijn er ook belangen. Vanuit Nederland voor allerlei soorten producten, bijvoorbeeld verwerkte zuivel en fruit.'

Samenwerking versterken

De Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) is voorstander van hervatting van het overleg over TTIP, laat een woordvoerder weten. 'Belemmeringen in het vrije handelsverkeer moeten zoveel mogelijk worden voorkomen. In dat verband hoopt de NZO dat met het aantreden van de nieuwe regering in de VS de recente handelsgeschillen tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten spoedig kunnen worden beëindigd en dat de samenwerking tussen de EU en de VS kan worden versterkt.'

Onderzoeker Siemen van Berkum van Wageningen Economic Research, expert op het gebied van handelsverdragen, verwacht niet dat onderhandelingen over TTIP er zomaar weer komen. Dat heeft volgens hem vooral te maken met de houding in veel EU-lidstaten zelf ten opzichte van handelsakkoorden.

Kritisch op handelsdeals

'Het afbreken van TTIP-gesprekken is veroorzaakt door kritische geluiden in de EU tegenover de mogelijke invoer van Amerikaanse producten die niet voldoen aan EU-standaarden op milieu, gmo en dierenwelzijn. Zie welke reacties kwamen op CETA en nu ook de discussie rond Mercosur', zegt Van Berkum.

'De overheersende neoliberale houding in de wereld, zich vertalend in 'open grenzen zijn goed voor elk', heeft de afgelopen jaren ingeboet aan kracht en dat zal niet direct veranderen met Biden als president van de VS.'

Zachte landing

Dirk de Lugt, voorzitter van de raad van beheer van landbouwcoöperatie Cosun, is door de komst van Biden vooral positiever gestemd over een minder harde deal voor de brexit. 'Een zachte landing is zeker belangrijk voor de aardappelmarkt', stelt hij.

'Via Aviko exporteren we veel verwerkte aardappelproducten naar Groot-Brittannië. Als er heffingen komen, dan gaat ons dat enkele honderden euro's per geleverde ton extra kosten en dat zal in de markt toch betaald moeten worden.'

Meer rust

De internationale conflicten die Trump veroorzaakte, leverden volgens De Lugt incidenteel voor de EU voordelen op in de wereldhandel. Maar op de lange termijn is hij overtuigd dat meer rust op de wereldmarkt voor alle deelnemers beter is.

'Het is duidelijk dat Trump internationaal gezien een bijzondere rol vervulde. Je kunt hem ook nageven dat hij in elk geval het lef had om grootmacht China soms wat tegengas te geven.'

Amerikaans varkensvlees

In de Europese varkensvleessector is het nu erg onrustig. Ondanks de 25 procent importheffing op Amerikaans varkensvlees, worden er grote hoeveelheden Amerikaans varkensvlees verscheept richting China. Daar heeft Europa veel last van.

De Europese varkensprijzen gingen mede daardoor deze week weer flink onderuit. De slechte prijzen hebben ook te maken met een overvolle Europese markt als gevolg van Afrikaanse varkenspest in Duitsland. Toch is het opvallend.

Overvolle Europese markt

Volgens sectorspecialist varkenshouderij René Veldman van Rabobank had Europa aanvankelijk zeker voordeel bij de handelsoorlog tussen China en Europa. 'Het handelsconflict tussen China en de VS speelde zich af in de tijd dat er vanuit China juist een enorm grote vraag naar varkensvlees was. Veel gangbaar vlees kon vanuit Europa richting China, terwijl China eerder vooral een markt voor de bijproducten was.'