Recensie: ruimte verdelen blijkt in Drenthe best lastig

Hanskamp schetst in een lijvig boekwerk vijftig jaar vormgeven van de ruimtelijke ordening van Drenthe. Hoewel je het als buitenstaander niet zou verwachten, blijkt herindelen van de dunst bevolkte provincie van Nederland toch nog best lastig. Hanskamp was er als provinciaal planoloog decennialang nauw bij betrokken en biedt een indrukwekkend overzicht.

De aanleg van het rijkswegennet, dorpsuitbreiding en stadsvernieuwing, het komt allemaal aan bod. Het boek geeft daarbij vooral een mooi beeld hoe de verhoudingen op het platteland sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw veranderden. Ruilverkavelingen werden steeds minder een exclusief boerenfeestje. Boeren kregen vaker te maken met andere maatschappelijke belangen, in het bijzonder die van de natuur. Dat gaf spanningen. Kavelruilen rond bijvoorbeeld Anloo, Hooghalen, Diever en Rolde werden zo zware bevallingen.

Hanskamp gaat die ruilverkavelingsprojecten een voor een af en de oplettende lezer pikt er gaandeweg een rode draad uit op. De auteur weet het allemaal feitelijk te brengen, maar zoekt ook naar duiding. Van eerst ontkennen, vervolgens de hakken in het zand zetten, naar bediscussiëren en via uiteindelijk het vinden van een gezamenlijke oplossing, proberen boeren, natuurbeschermers, regionale en lokale bestuurders een nieuw evenwicht te vinden. Je moet uiteindelijk toch met elkaar door één deur.

Het Drentse model van onderling overeenstemming zoeken, zeg maar polderen op het zand, functioneert nu al weer tientallen jaren. Maar de vraag is hoelang nog. Na de ingrepen van toenmalig staatssecretaris Henk Bleker in de uitgaven voor natuurontwikkeling wordt nu weer geld voor natuur uitgetrokken, als uitvloeisel van het stikstofbeleid. Dit kan het Drentse poldermodel onder druk zetten.

Wat immers als alle middelen naar natuurontwikkeling vloeien en een herstructurering van de landbouw rond natuurgebieden er relatief bekaaid vanaf komt? Nog los van de vraag of de boeren daar een herschikking van hun bedrijven wel zien zitten. Het is bovendien erg duur en volgens sommigen uiteindelijk weinig effectief.

Hanskamp stipt ook de bijzondere aspecten van de provincie aan: oude structuren zoals de boermarken, kwetsbare zandgronden en het complexe watersysteem. 'Drenthe is een geheel van mallen. De rode mal van werken en wonen en een groenblauwe contramal van natuur en landbouw. Tussen die mallen bestaat in Drenthe een redelijk evenwicht.