Ieder stikstofvoordeel heeft zijn nadeel

Achtergrond Melkvee Martijn van Rossum 31 okt 2020 om 08:30uur

'Elk voordeel heeft zijn nadeel', zei wijlen Johan Cruijff al. Dat geldt ook voor stikstof- en klimaatmaatregelen in de veehouderij. Iedere maatregel heeft namelijk positieve en negatieve neveneffecten op zaken als dierenwelzijn en biodiversiteit. Onderzoeks- en adviesbureau CLM bracht dit in beeld en maakte een matrix.

Ieder+stikstofvoordeel+heeft+zijn+nadeel

De veehouderij staat voor belangrijke natuur- en klimaatuitdagingen. De stikstofcrisis moet worden opgelost. Tegelijkertijd gelden er tal van doelstellingen op het gebied van klimaat, biodiversiteit en dierenwelzijn. Dat botst soms of er zijn verkeerde aannames.

Zo heeft een krimp van de veestapel een gunstig effect op het milieu in Nederland, maar niet ook automatisch op het klimaat. Want als de consumptie gelijk blijft, zal de productie en daarmee ook de broeikasuitstoot naar het buitenland verplaatsen.

Je kunt ook niet van alle auto's een wiel afhalen

Frits van der Schans, adviseur bij CLM

Achteraf repareren

Het is volgens CLM beter om al vanaf het begin rekening te houden met zowel de positieve als de negatieve neveneffecten van beleidsmaatregelen. 'Wij zien te vaak dat beleid achteraf moet worden gerepareerd', zegt CLM-adviseur Frits van der Schans. 'Maatregelen waarvan je achteraf moet zeggen: was dat niet een beetje dom?'

Een voorbeeld is de emissiearme vloer. Het doel van de vloeren is dat de ammoniakemissie wordt teruggedrongen. Nu staat niet alleen de werking van de vloeren ter discussie, maar ook de veiligheid vanwege explosiegevaar. Volgens veiligheidsexperts is daar niet integraal naar gekeken.

• Lees ook: Emissiearme vloer doet politieke zorg groeien

Van der Schans: 'Dat zien wij helaas regelmatig bij nieuwe beleidsmaatregelen. Een goed voorbeeld vind ik het gebruik van biomassa voor elektriciteitsopwekking of stadsverwarming. Het hout wordt over grote afstanden naar Nederland gehaald om hier te verbranden. Is dat dan zo duurzaam? Dat beleid wordt nu alweer aangepast.'

Minder vee

CLM heeft in de matrix achttien maatregelen gescoord op vijftien duurzaamheidsthema's. Maatregelen met de hoogste totaalscore zijn 'minder melkvee in de omgeving van natuurgebieden met extensivering van blijvende bedrijven', 'halvering import van kalveren', 'minder pluimvee' en 'minder varkens'. Ook de maatregelen 'meer weidegang van melkkoeien' en 'lagere aanvoer van stikstof op melkveebedrijven' scoren hoog.

Snijden in de veestapel is een heikel punt voor de sector. 'Toch is de impact voor een individueel bedrijf niet groot', meent Van der Schans. 'Je moet natuurlijk niet met een generiek krimppercentage voor alle bedrijven komen. Dat zou een ramp zijn. Je kunt ook niet afspreken dat we van alle auto's een wiel afhalen. Maar 20 procent minder auto's in Nederland zou wel kunnen. Krimp van de veestapel treft met name toeleverende en verwerkende bedrijven.'

De onderzoekers van CLM verwachten relatief weinig van het verdund aanwenden van melkvee- en varkensdrijfmest. Dat is iets waar de overheid en sector juist op inzetten. CLM vergeleek de effectiviteit hiervan met die van andere verplichte technieken voor mestaanwending. Aangezien alle dierlijke mest nu al emissiearm moet worden aangewend, heeft verdund aanwenden van drijfmest volgens de onderzoekers vaak weinig meerwaarde.

Praktijk direct bij beleid betrekken

Volgens Van der Schans kan de overheid fouten voorkomen door vanaf het begin de praktijk bij het beleid te betrekken. 'Voorwaarde is dan wel dat de doelen van het beleid worden gedeeld.'

In de stikstofdiscussie zie je nog te vaak dat discussies over de doelen en maatregelen door elkaar heen lopen, stelt de CLM-adviseur. 'Deels begrijpelijk. Bepaalde natuurdoelen in Nederland zijn niet haalbaar, ook niet als je al het vee weg zou doen. Nederland zit gewoon vol met veel mensen, dieren en grote industrie- en transportsectoren.'

Stikstof reduceren heeft effect op methaan en andersom

‘Als we de komende jaren alleen maar heel erg op stikstof focussen, zal dat negatief uitpakken voor methaan.’ Dat stelt projectleider Cathy van Dijk van LTO Noord. Ook zij is voor een integrale aanpak. In 2030 moeten in de melkveehouderij beide emissiesoorten sterk zijn gereduceerd. Er is nog onvoldoende bekend over de invloed van de reductiemaatregelen voor ammoniak op de reductie van methaan en andersom. Binnen het Netwerk Praktijkbedrijven dat Van Dijk leidt, werken diverse partijen aan praktijkonderzoek om werkbare oplossingen te vinden. Het animo is groot. Voor het project dat tot 2024 loopt, hebben zich 140 melkveebedrijven aangemeld, terwijl er 30 bedrijven werden gezocht.