Mobiel beregenen met zonne-energie in veld

Dankzij een drieluik van extreem droge jaren staat druppelirrigatie enorm in de belangstelling. Vooral in hoogwaardige teelten als pootaardappelen, zaaiuien en groentes maakt deze techniek opgang. De hoge kosten worden hier eerder terugverdiend, al worden ook proeven in snijmais uitgevoerd. Leveranciers en telers leren in rap tempo de do's en don'ts van irrigatie met drip.

Een vrij nieuwe ontwikkeling is het gebruik van mobiele zonne-energieinstallaties om het dripsysteem van water en meststoffen te voorzien. Deze vervangen dieselaggregaten in het veld. Zeker wanneer met land op afstand wordt gewerkt, is een stroompunt vaak niet beschikbaar.

Het gebruik van zonne-energie levert geen overlast en CO2-uitstoot op en kent geen brandstofkosten. Daartegenover staat dat het een investering van tienduizenden euro's vergt. De praktijk is daarom nog aarzelend. Broere Beregening biedt hiervoor een verhuurservice. De seizoenskosten liggen op ongeveer een kwart van de aanschafprijs.

Installaties in de praktijk

Twee mobiele installaties in de praktijk zijn de SolarDrip van Tijms en de HortiGreen Solar Mobile van Broere. Ze werken op een vergelijkbare manier. Het veld met zonnepanelen is op een aanhanger gemonteerd en wordt handmatig uitgevouwen. Op de wagen is een pomp gemonteerd die direct door de panelen wordt aangedreven.

Zaken als een EC- en pH-meter zijn toe te voegen, net als de mogelijkheid om meststoffen toe te dienen. Deze worden opgepompt vanuit losse IBC-containers of kannen. De bedieningscomputer is via de mobiele telefoon te bedienen. Hier stel je programma's in waarbij wordt aangegeven wanneer en hoeveel wordt beregend. En met toediening van welke mest- of hulpstoffen.

Een druppelirrigatie gaat niet alleen efficiënt met water om, ook de watertoevoer is lager ten opzichte van een beregeningshaspel. Wie een put heeft met maar 5 kuub per uur capaciteit kan zo toch nog 3,5 hectare beregenen. Broere rekent voor dat een minimale capaciteit van 30 kuub per dag is vereist. Daarmee wordt het ook mogelijk om vanuit een diepdrain te drippen.

Maatwerk waar nodig

De Solar Mobile van Broere is leverbaar met vier of achttien panelen die een maximale capaciteit van 6 of 17 kuub per uur leveren. De SolarDrip van Tijms is er met twaalf of vierentwintig panelen. Dit correspondeert met voldoende capaciteit voor 8 of 15 hectare aardappelen. Beide bedrijven leveren maatwerk waar dat nodig is.

Het dripsysteem in het veld is maatwerk. De vorm en grootte van het perceel en het gewas en de rijenafstand zijn van belang. Verschillende slangdiktes en types zijn leverbaar. In een gewas als mais wordt eerder voor een goedkope, dunne slang gekozen. Die kosten liggen op zo'n 400 euro per hectare.

In aardappelen rekent Tijms op 1.000 euro per hectare, waarbij in iedere rug een slang van maximaal 900 meter ligt. Door de aanvoerleiding in het midden van het perceel te leggen, kan Broere met tweemaal 700 meter overweg.

Slangdikte

De slangdikte wordt met mil aangeduid. Voor aardappelen is een dikte van 8 mil gangbaar. Hoe dikker de slang, des te langer de rollen. Dat is weer praktisch bij het leggen.

Het ijzergehalte in het bronwater is de grootste belemmering om slangen meerjarig te gebruiken. Vooral bij dikkere slangen is dat theoretisch wel mogelijk, maar de ervaringen in de praktijk zijn wisselend. Filterinstallaties zijn een optie, maar kostbaar. Daarom worden slangen meestal na een jaar weer weggegooid.

Vraatschade

Vraatschade is de grootste bedreiging voor slangen. Vogels, hazen en konijnen maken er gaatjes in, wat tot drukverlies lijdt. Tijms zag zelfs schade door ritnaalden ontstaan. Reden voor Broere om te starten met een dripirrigatiesysteem op 40 centimeter diepte. Die blijft twintig jaar liggen.

Druppelirrigatie wordt, met name in de akkerbouw, nog veel op kleine schaal in projectverband getest. Toch zien de leveranciers de laatste jaren dat er commerciële interesse is. 'De SolarDrip kost zo'n 19.000 euro. Een vaste installatie kost 5.000 euro', rekent Tijms voor. 'Een mobiele installatie is interessant voor wie land op afstand heeft en flexibel wil zijn.'

Hybride oplossing

Het gebruik van accu's is nu niet interessant, omdat de benodigde capaciteit veel te groot is en de kosten hoog zijn, zegt Tijms. 'Wie toch 's nachts wil beregenen, kan kiezen voor een hybride oplossing met een dieselaggregaat. Omdat maar weinig waterdruk is vereist, ligt het dieselverbruik laag. In aardappelen is dat 100 liter per hectare per jaar.'

De Solar Mobile van Broere, met vier panelen, een pomp en een computer, kost 5.600 euro. De versie met achttien panelen 13.600 euro. Een kleine accu zorgt ervoor dat de computer altijd van stroom is voorzien, zodat deze op afstand bestuurbaar blijft.

Naar verwachting worden zonne-energieinstallaties steeds kleiner of kunnen ze met een hogere capaciteit werken. De prijs is vrij stabiel. De opstelling heeft als voordeel dat de uitgangsspanning verhoogt door het aan elkaar schakelen van panelen. Zo kan een zwaardere pomp worden aangedreven.