FrieslandCampina bespreekt financiering met leden

Het financieringsprobleem van FrieslandCampina volgens coöperatievoorzitter Frans Keurentjes in een notendop: het eigen vermogen in de onderneming ligt rond de 37 procent, maar zou omhoog moeten om een solidere basis onder het bedrijf te leggen.

Kiezen voor een coöperatie moet een bewuste keuze van de ondernemer zijn

Frans Keurentjes, voorzitter FrieslandCampina

Daarnaast zijn er zorgen over de samenstelling van het eigen vermogen dat voor de helft uit ledenobligaties bestaat. 'Het zijn weliswaar achtergestelde leningen, maar er kan niet op worden afgeschreven. Externe financiers kwalificeren ze dan ook niet als zuiver eigen vermogen', aldus Keurentjes.

Hoe lang ziet het bestuur dit al aankomen?

'We zien al langer een onbalans tussen vraag en aanbod van vrije ledenobligaties. Er komen meer ledenobligaties vrij dan er worden gekocht. Daarom is destijds ook een liquiditeitsregeling met de Rabobank opgezet. Met de afschaffing van de melkquotering en later de komst van de fosfaatrechten is die ontwikkeling in een stroomversnelling gekomen.

'Actieve boeren investeren niet evenredig in de eigen onderneming via ledenobligaties. Ze wenden hun inkomsten aan voor de eigen bedrijfsvoering. Door de golf van vertrekkers naar Royal A-ware is er bovendien extra vermogen uit het bedrijf gevloeid. Dat proces gaat door omdat er steeds meer boeren stoppen en hun kapitaal uit de onderneming verdwijnt.'

Wat is het probleem als je kijkt naar de huidige ledenfinanciering?

'De ledenobligaties zitten voor een groot deel bij de oudere boeren. Die gaan vroeger of later verkopen op de interne beurs. Maar actieve melkveehouders kopen ze dus maar gedeeltelijk weer op. Ze zijn dat in ons huidige systeem ook niet verplicht. Dat leidt tot een scheefgroei in de financiering per 100 kilo melk.

'Er zijn boeren die een aanzienlijk bedrag hebben gefinancierd, er zijn ook jonge boeren die nul euro hebben gefinancierd in de onderneming. Ze beuren wel de garantieprijs plus de contante nabetaling. Ze hebben wel de lusten, maar niet de lasten.'

Het bestuur heeft deze dilemma's afgelopen voorjaar aan leden voorgelegd. Wat waren de reacties?

'Die waren divers. Maar we hebben er wel een aantal hoofdlijnen uit kunnen destilleren. In grote lijnen komt het er op neer dat de overdracht van ledenobligaties moet blijven. Het systeem moet niet op slot. Overdracht van ledenobligaties tussen generaties en bedrijven moet mogelijk blijven. Leden vinden het ook een mooi systeem om kapitaal op te bouwen met een nette rentevergoeding van 3,25 cent boven Euribor rente.

'Onze melkveehouders willen echter ook dat een deel van de winst van de onderneming via het melkgeld naar actieve leden gaat. Anders gaat dat geld naar het bejaardenhuis. En leden willen van de vrijwilligheid van het systeem af. Er moet op de een of andere manier een koppeling komen tussen geïnvesteerd kapitaal en de hoeveelheid geleverde melk.'

En nu?

'We gaan nu kijken hoe we dit vertalen in oplossingen. Dat is niet gemakkelijk, want het moet leiden tot oplossingen die passen bij de mogelijkheden van onze boeren. De financiële positie op de bedrijven is momenteel niet rooskleurig.'

Het bestuur heeft vast ideeën over een oplossing.

'Ja, daar denken we momenteel stevig over na. We kijken ook hoe anderen het doen. En we gaan kijken bij financiële instellingen. Meer wil ik er niet over zeggen. Dit gaan we eerst delen met de leden tijdens de najaarsvergaderingen.'

Speelt dit probleem ook bij andere zuivelcoöperaties?

'Veel minder. Die kennen van oudsher een verplicht karakter als het gaat om investeren in de onderneming. Of ze sluizen direct een groter deel van de winst naar de dode hand. Daarmee wordt de melkprijs de sluitpost. Wij vinden dat niet de goede route. We willen ook presteren in de melkprijs.'

Zien jullie ook mogelijkheden voor externe financiering?

'Laat het duidelijk zijn dat onze leden absoluut willen dat de coöperatie eigenaar blijft van de onderneming. We gaan dus niet naar de beurs. Dat wil niet zeggen dat er geen vomen voor externe finaniering mogelijk zijn.

'Afgelopen maand hebben we een hybride financiering uitgezet in de vorm van een achtergestelde lening. Dat liep goed en ik sluit niet uit dat dit vaker gebeurt. Je kunt ook denken aan partnerships met anderen. Dat kunnen beursgenoteerde bedrijven zijn in binnen- en buitenland. Wij zien ook dat als een vorm van financiering.'

Wanneer komt er uitsluitsel?

'We gaan het in de najaarsbijeenkomsten bespreken. Aan het einde van het jaar moet duidelijk zijn welke koers we kiezen. De uitvoering komt begin volgend jaar. Dit vraagt voortgang, we willen niet in de slaapstand. Maar door de corona vergt het allemaal wel extra inzet om goed met de leden in gesprek te komen.'

Is een coöperatie nog wel van deze tijd?

'Ja, het is een modern en sterk model. Maar het moet een bewuste keuze zijn. Je kunt gaan voor een particulier, dan lever je de melk en dat is het. Revenuen en zeggenschap gaan dan naar een ander.

'Je kunt het ook in je eentje doen door zelf kaas of zuivel te maken. Of je kunt kiezen voor samenwerken in een coöperatie. Samen de schouders eronder, samen sterk blijven en samen de opbrengsten delen. Dat betekent ook samen risico's delen en samen investeren, met alle consequenties die daarbij horen.'