Rabobank noemt verdienmodel dé uitdaging voor melkveehouder

Marijn Dekkers somt de positieve punten van de Nederlandse melkveehouderij nog maar eens op: 'Het klimaat is prachtig om koeien te melken, onze kennis en infrastructuur ook, we hebben al enorm veel stappen op het gebied van duurzaamheid gezet.' Volgens de sectorspecialist melkveehouderij bij Rabobank gebeuren er ook op andere vlakken, zoals op het gebied van innovatie, mooie dingen. Ook op termijn ziet hij kansen voor de Nederlandse melkveehouderij.

Het oude groeimodel is niet meer zaligmakend voor rendement

Marijn Dekkers, sectorspecialist melkveehouderij Rabobank

De stemming is nu toch echt anders.

'Ja, die is bedrukt. De zuivelprijzen stemmen niet vrolijk en vergunningsperikelen en stikstofmaatregelen zorgen voor uitdagingen en onzekerheden. Die zijn vooral financieel van aard. De sector heeft altijd met ups en downs te maken gehad, maar het verdienmodel is de grootste uitdaging die nu speelt.'

Wat is de oplossing?

'Opschaling was altijd het antwoord. Daarmee kon je de kostprijs drukken. We zien deze ontwikkeling nog steeds. Maar het kan niet meer overal en er zit een grens aan de omvang. Vanuit de maatschappij is er verzet tegen extreem grote bedrijven op één locatie. Melkveehouders die opschalen, gaan op meerdere locaties melken en brengen hun jongvee ergens ander onder. Maar niet ieder bedrijf kan opschalen. Je moet de financiële slagkracht hebben, op de juiste locatie zitten en er het juiste ondernemerschap voor in huis hebben.'

Wat moeten die andere melkveehouders dan?

'Die moeten het zoeken in een andere richting. Parttime boeren, je toeleggen op een nichemarkt, in concepten stappen en verbreden worden vaak genoemd. Dat laatste neemt steeds professionelere vormen aan. Maar je kunt dat alleen doen vanuit een kracht, niet vanuit een kramp. Het vergt ook een ander soort ondernemerschap dat niet voor iedereen is weggelegd.

'Om melkveehouders te helpen, hebben we een programma ontwikkeld met de Ondernemersacademie. Niet alleen voor verbreders, maar voor alle melkveehouders. Want voor, overigens prachtige, niches als Remeker, Boeren van Amstel en vergelijkbare initiatieven is maar beperkt ruimte. Je moet voor de grote middengroep op zoek naar iets anders.'

Wat is dat dan?

'Die moeten op een andere manier extra vergoedingsmogelijkheden kunnen ontvangen voor duurzaamheid, natuurwaarden, en bijdragen aan biodiversiteit, waterkwaliteit en landschapsonderhoud. We kennen al de concepten die een paar cent per kilo opleveren. Dat is een mooie ontwikkeling, maar ik denk niet dat we de meerkosten rondom duurzaamheid voor de volle 100 procent gaan verdienen in de supermarkt.

'Prijsdruk blijft een essentieel element. De consument wil wel wat betalen, maar onvoldoende om op grote schaal alle inspanningen vergoed te krijgen. Er is dus ander geld nodig om de verduurzaming uitbetaald krijgen.'

Waar denkt u dan aan?

'Voor boeren die op de juiste plek zitten, moeten er meer mogelijkheden komen voor groene en blauwe diensten vanuit de overheid. Waar dat niet kan, moet je toe naar een gestapelde beloning.

'Kijk, de wens van veel boeren is dat ze met een gezinsbedrijf van rond de honderd koeien op een duurzame manier een normaal inkomen zouden moeten halen. Dat past ook erg bij de maatschappelijke wensen. Dan ligt er ook een verantwoordelijkheid bij die maatschappij. Het gaat namelijk ook om voedselvoorziening, invulling van het landschap.

'Als meerdere partijen rondom die boeren allemaal een steentje bijdragen, krijg je met veel druppels de emmer vol. Ik denk daarbij aan overheden, banken, waterschappen, natuurorganisaties, verpachters, zuivelondernemingen en toeleveranciers.'

Hoe werkt dat in de praktijk?

'In Drenthe hebben we een pilot gedraaid met FrieslandCampina en de provincie. Boeren die voldoen aan bepaalde duurzaamheidscriteria, krijgen van ons rentekorting, van FrieslandCampina een plus op de melkprijs en van de provincie een premie. We willen dat idee verder uitrollen. De criteria breder maken, op zoek gaan naar meer participanten. We doen ons best om volgend jaar een grotere groep boeren deze mogelijkheid te kunnen bieden.'

Weten boeren dat ze strakke keuzes moeten maken?

'Jazeker, we zien het in de praktijk: groeiers groeien en gaan voor strakke efficiency. Extensieve boeren kiezen voor natuurbeheer, boeren dicht bij de stad kiezen voor verbreding. Alles hangt af van locatie, financiële draagkracht en ondernemerschap. Dat moet bij elkaar passen. Het oude groeimodel is niet meer zaligmakend voor rendement. Er bestaat er geen 'one-size-fits-all policy'. We gaan toe naar een diversere melkveehouderij.'
'

Bent u positief over de toekomst van de sector?

'Ja, onze uitgangspunten zijn goed. We hebben veel stappen op het gebied van duurzaamheid gezet en zijn koploper op dat gebied in de wereld. Dat zorgt nu nog voor een hogere kostprijs. Maar ook in andere landen gaat dit spelen. Ik denk dat we een sector houden die zijn geld kan verdienen en in staat is om zich aan te passen aan de wensen die er leven.

'We moeten wel een bepaalde omvang houden voor innovatie en slagkracht. De Lely's van deze wereld kunnen alleen vernieuwen bij een krachtige thuismarkt. Met innovatie, data en automatisering brengen we de Nederlandse melkveehouderij verder, kunnen we tevens onze kennis en kunde exporteren. Er zijn veel uitdagingen, maar er gebeuren mooie dingen.'