Rabobank: 'Extern salderen zet sector op slot'

In het visiestuk maakt de Rabobank een verkenning tot 2030 om een beeld te krijgen van de aanpassingen die dit decennium nodig zijn om de land- en tuinbouwsector toekomstbestendig te houden. Voor elke sector is er een toekomst, benadrukt de bank. Het perspectief verschilt per sector.

In de visie staat dat de Rabobank verantwoordelijkheid wil nemen naar de politiek, brancheorganisaties en sector als adviseur, kennisdeler en sparringspartner. De bank wil zich nadrukkelijk mengen in het maatschappelijke debat over de toekomst van de land- en tuinbouw.

Doelen

Een kentering in overheidsbeleid van sturing op middelen naar sturing op doelen is nodig voor een toekomstbestendige en duurzame Nederlandse agrarische sector, vindt de bank. Ondernemers kunnen hierdoor de regie in handen nemen en zelf invulling geven aan doelen op bijvoorbeeld het gebied van klimaat, biodiversiteit en waterberging.

Doorgaan met het huidige middelenbeleid met generieke, dwingende maatregelen leidt tot een sector die wordt 'doodgereguleerd', stelt de bank in de visie. 'Een ondernemer kan zijn euro maar een keer uitgeven', zegt Carin van Huët, directeur Food & Agri Nederland van de Rabobank.

'Daarom moeten we er met de hele sector voor zorgen dat de randvoorwaarden kloppen. Doelenbeleid vanuit de overheid is meer passend bij de uitdagingen waar we voor staa', vervolgt Van Huët.

Milieugebruiksruimte

'Maar de doelstellingen voor het verlagen van de milieubelasting zullen per sector verschillen, omdat de potentie hierin verschilt', zegt Van Huët. 'Er moeten scherpere keuzes worden gemaakt bij de verdeling van de milieugebruiksruimte, waarbij grondgebonden sectoren als akkerbouw en melkveehouderij de meeste aanspraak maken.'

De bank is voor een gerichte verdeling van de milieugebruiksruimte tussen agrarische sectoren. Welke ruimte beschikbaar is voor land- en tuinbouwproductie, is een afweging tussen economisch belang en doelstellingen met betrekking tot milieu, natuur, klimaat en biodiversiteit. Deze afweging wordt gemaakt in het politieke debat, waaraan de sector ook deelneemt.

De Rabobank verwacht dat politiek en maatschappij steeds vaker zullen kiezen voor andere functies die uiteindelijk ten koste gaan van de agrarische productiefunctie. De bank vreest dat er geen of onvoldoende afweging is van kosten en baten van een dergelijke keuze. En dat de inkomsten uit de markt voor het bijdragen aan andere functies worden overschat.

Grondgebonden sectoren

Grondgebonden sectoren als akkerbouw en melkveehouderij maken de meeste aanspraak op de milieugebruiksruimte, omdat effecten op het milieu door de productie in de open lucht niet tot nul zijn terug te brengen, meldt de bank in het document.

Daar staat tegenover dat niet-grondgebonden sectoren, zoals de intensieve veehouderij en de glastuinbouw, minder aanspraak maken op de milieugebruiksruimte. Deze sectoren hebben meer mogelijkheden om milieueffecten te verminderen.

De Rabobank pleit ook voor het handhaven van schotten tussen de land- en tuinbouw en de rest van de economie. De bank is nadrukkelijk geen voorstander van extern salderen. De Rabobank vreest dat dit leidt tot een krimp van de land- en tuinbouw, omdat kapitaalkrachtige niet-agrarische bedrijven de stikstofruimte van agrarische bedrijven zullen opkomen.

Sector op slot

'Daarmee gaat de stikstofruimte de agrarische sector uit', zegt Van Huët. 'De sector wordt op slot gezet. De land- en tuinbouw heeft armslag nodig om te innoveren en duurzame investeringen te doen. Dat wordt moeilijker als de sector kleiner wordt. Zo sla je hem dood.'

Verleasen van stikstofruimte vindt de Food & Agri-directeur wel een goed idee, omdat het om een tijdelijke situatie gaat.

Transparantie van sector

Een ander punt waar de bank zich op richt, is transparantie van de sector. Wet- en regelgeving en maatschappelijke eisen zullen ertoe leiden dat milieuprestaties steeds inzichtelijker moeten worden. De Rabobank is hier een voorstander van. De bank vindt dat een goed en transparant inzicht in deze gegevens voorwaarden zijn voor een eerlijke dialoog en passende oplossingen voor duurzame verdienmodellen.

Voorbeelden van het inzichtelijk maken van de milieuprestaties zijn de biodiversiteitsmonitor, de Open Bodemindex en de footprinttooling in de tuinbouwsectoren.