Vezels in varkensvoer zijn populair

'Die aandacht voor vezels en de positieve effecten op de maag-darmgezondheid bij varkens is terecht', vindt Xandra Benthem de Grave, onderzoeker varkens bij Schothorst Feed Research. 'Maar ik spreek liever over niet-zetmeelkoolhydraten.' Deze zetmeelstructuur wordt niet in de dunne darm verteerd en komt beschikbaar voor de dikke darmflora. Een deel is fermenteerbaar en draagt bij aan de energievoorziening van het varken.

'Het is een langzamere energiebron dan zetmeelkoolhydraten. Bovendien dienen fermenteerbare vezels meerdere doelen. Ze verbeteren de gezondheid van de maag omdat een stevigere voerbrij gunstig is voor de maagwerking en de conditie van de maagwand. Daarnaast vertragen vezels de maaglediging.'

Hongergevoel voorkomen

Fermenteerbare vezels zoals bietenpulp en sojahullen worden ingezet in voeders voor dragende zeugen. 'Ze helpen het hongergevoel van de beperkt gevoerde dieren te voorkomen.'

Jan van Haperen, hoofd nutritie bij Fransen Gerrits: 'Om de mest smeuïger te houden, verwerken wij tarwegries of tarwezemelen in voeders voor zeugen in de kraamstal. Ik ben het ermee eens dat praten over ruwe celstof of vezels onvoldoende zegt. Er zit onderscheid in soort en functie voor de verschillende leeftijden. Zo is de fermentatiecapaciteit bij zeugen veel hoger dan bij biggen en vleesvarkens.'

Inerte vezels

Gemakkelijk fermenteerbare vezels stimuleren de microbiële groei en zijn daarom juist minder gewenst in voeders voor biggen. Benthem de Grave: 'Voor het meegeven van de nodige structuur aan biggenvoeders wordt daarom gekozen voor inerte vezels.' Deze blijven ondanks de inwerking van enzymen, spijsverteringssappen en darmflora en de passage door het maag-darmkanaal intact. Rechtstreeks dragen ze niets bij aan de energie- en nutriëntenvoorziening.

'Toch heeft die vezelvorm een belangrijke functie. Ze stabiliseren de darmflora en kunnen gifstoffen wegvangen', weet de onderzoeker. 'Ze binden bijvoorbeeld mycotoxinen en in de darm gevormde endotoxinen. Ze ontgiften de darmen en dragen op die manier positief bij aan de darmgezondheid.'

Rustgevende functie

Inerte vezels hebben ook een rustgevende functie, weet Van Haperen. 'Ze zorgen voor meer rust in de vertering omdat ze de passagesnelheid wat vertragen.'

Bronnen van inerte vezels zijn zonnebloemdoppen en haverdoppen. Ook met het los verstrekken van tarwestro krijgen varkens extra structuur en veel onverteerbare vezels binnen.

Constipatie voorkomen

Vezels zijn voor alle soorten zeugen even belangrijk, mits de voeropname en darmgezondheid goed zijn. 'Het kan wel zijn dat hoogproductieve zeugen gevoeliger zijn voor darmstoornissen rondom werpen', constateert Benthem de Grave. 'Constipatie moet worden voorkomen, zeker als je de voeropname na werpen snel wilt verhogen.'

Van Haperen is stelliger: 'Verstopping is dodelijk voor de fitheid van de zeug, een vlot werpproces en de bigoverleving. Dat is ook de reden dat transitievoeders in de kraamstal populairder zijn geworden.' Benthem de Grave: 'Helaas zijn er nog steeds veel bedrijven waar dat vaak om praktische redenen niet gebeurt, terwijl varkenshouders wel maximale prestaties van hun kraamzeugen verwachten.'

Praktijk is weerbarstig

Ook van Van Haperen constateert die weerbarstigheid. 'Klanten die twijfelen, vraag ik om zeugen rond het werpen een paar dagen met de hand prelactovoer te verstrekken. Dan zien ze met eigen ogen het effect: fitte zeugen met smeuïge mest en significant minder doodgeboren biggen. Dan zijn ze snel over om het in te bakken in hun bedrijfsvoering.'

Varkensvoerproducenten zijn allemaal op hun eigen manier bezig met de vezelvoorziening. De verschillen zitten vooral in de keuze van vezelbronnen, de maalfijnheid en het productieproces. 'Op onze productielocaties kunnen we bepaalde vezelrijke grondstoffen pletten of walsen en buiten de hamermolen om indoseren', zegt Van Haperen. 'Het is een kwestie van balanceren tussen de gezondheid van de maag en darmen en een zo scherp mogelijke voerconversie.'