Ties Somers boert nog met melkkar uit 1974

Ties Somers (78) staat al bijna vijftig jaar elke ochtend om 5.15 uur op. De melkveehouder trekt zijn werkkleren aan, sjort de kar met de kleine, oude melktank achter de trekker en rijdt naar het weiland tussen Vorstenbosch en Loosbroek. Daar parkeert hij de trekker langs de kant van de weg, naast de oude melkkar, die al sinds 1974 in gebruik is.

Rijden kan Somers er niet meer mee, maar de kar doet nog prima dienst, net als hijzelf. Al is hij niet meer zo snel als vroeger, toch lukt het hem om zijn 27 koeien in een uur en een kwartier te melken, als alles meezit tenminste.

Gezonde koeien

Het melken gaat met vier koeien tegelijk, terwijl ze voer eten uit plastic bakken. Na het aansluiten van de spenen stroomt de melk in de tank, waar ruimte is voor 400 kilo. Op de boerderij pompt de veehouder de melk over in een grotere tank. De koeien ogen gezond. Niet alleen de uiers zijn flink, ook de billen zijn vol rond.

'Zo zie je ze niet meer', zegt zijn broer Ries Somers (72), gepensioneerd bouwvakker en hobbymatig fokker van dressuurpaarden. 'Tegenwoordig gaat het alleen nog om de hoeveelheid melk. Maar mijn broer boert uit liefde voor zijn koeien. En dat zie je.' Om 8 uur is Ties Somers weer thuis. 's Avonds herhaalt het werk zich. 'We worden er niet rijk van, maar mooi is het wel.'

Tijd heeft stilgestaan

De broers – officieel heten ze Tini en Rini, maar iedereen noemt hen Ties en Ries – wonen naast elkaar, midden in het Brabantse dorp, allebei in een boerderij met een behoorlijk stuk grond. Ties Somers woont in het ouderlijk huis dat 130 jaar oud is. Zodra je over de drempel stapt, besef je dat de tijd heeft stilgestaan. Bij binnenkomst sta je bijna meteen in de grote keuken, waar vader en moeder Somers en hun zes jongens gezamenlijk aten en de dag doornamen. Het behang, de meubels, de foto's en de kruisbeelden aan de wanden; bijna alles ademt vroeger. De woning beschikt nog over de originele opkamer en kelder.

Maar het meest opmerkelijke: als de deur van de keuken openstaat, kun je via de bijkeuken zo de koeienstal in kijken. Deze is nooit bij de woning getrokken, zoals gebruikelijk was bij veel boerenbedrijven, die elders op het erf een grotere, modernere stal bouwden. Ties Somers houdt nog bijna evenveel koeien als zijn vader in 1950. Van april tot november lopen ze in de wei. Elke winter staan ze op stal. Melken gebeurt semihandmatig. Voeren met de kruiwagen. De mais komt rechtstreeks uit de kuil.

Totaal verschillend

Ties Somers is klein en tenger, Ries Somers oogt groot en rijzig. De oudste broer is introvert en is soms moeilijk te verstaan, deels vanwege het dialect. De jongste daarentegen praat makkelijk en luid.

Ties Somers draagt een eenvoudige broek en een verschoten trui met rafels aan de boorden. Ries Somers heeft zich gehuld in overhemd en pantalon met een glimmende riem door de lussen. Hij helpt zijn broer met de rekeningen, het beantwoorden van de telefoon, hij voert reparaties uit, verplaatst machines en kookt, zodat Ties zo lang mogelijk kan blijven boeren. 'Zolang ik het werk fysiek aankan, ga ik ermee door', zegt de Brabantse melkveehouder.

Zeven hechtingen

Het gaat meestal goed, maar afgelopen winter gebeurde er iets waarvoor de ambulance moest komen. 'Ties was in de stal onder een koe terechtgekomen, nadat deze haar evenwicht verloor', zegt zijn broer. 'Zeven hechtingen hield hij over aan zijn val tegen het beton, maar het had veel erger kunnen zijn.'

Toch is de oude boer ervan overtuigd dat juist het fysieke werk hem gezond houdt. Hij klimt nog met gemak over het voerrek in de stal. Ja, soms is het werk zwaar en maakt hij lange dagen, zoals tijdens deze droge zomer toen hij vaak in de weer was met de elektrische beregeningsinstallatie. 'Dan ben ik blij dat ik even zit, maar ik doe het werk nooit met tegenzin.'

Hulp

Grasmaaien en schudden doet de melkveehouder zelf, net als mest uitrijden en het scheren van zijn koeien, waar hij een week mee bezig is. Mais zaaien en hakselen besteedt hij uit aan een loonbedrijf. Soms krijgt hij hulp van de zoon van een grote varkens- en koeienhouder. 'Deze jongen weet van aanpakken en neemt het melken over als ik een keer niet kan.' Zoals de keren dat hij zijn broer Jan opzocht in Tanzania, die daar vijftig jaar missionaris was. Maar het liefste doet hij alles zelf. 'Ik ken mijn koeien het beste.'

Door de jaren heen is er veel veranderd in de agrarische sector. Technische hulpmiddelen hebben het werk voor de broers makkelijker gemaakt. Maar de vele regels vinden ze een gruwel. Een voorbeeld aldus Ries Somers: 'Tijdens een bedrijfscontrole bleek er iets niet te kloppen in de boekhouding. Achteraf een futiliteit, maar het kostte ons veel hoofdbrekens om het op te lossen én 200 euro.' Van de strenge Brabantse milieuregels hebben de broers naar eigen zeggen geen last. 'Daarvoor houden we te weinig koeien.' Om die reden hebben ze ook nooit fosfaatrechten gekocht.

Vroeger hadden mensen meer tijd voor een praatje, vinden de broers allebei. 'De jonge boeren hebben het tegenwoordig altijd druk. Maar ze weten vaak wel meer dan wij, omdat ze ervoor gestudeerd hebben. Wij zijn het vak in gerold.'

Geliefd in het dorp

Ties en Ries Somers zijn geliefd in het dorp en bij fotografen, die het oude boerenleven willen vastleggen, voordat dat niet meer gaat. Fotografen Wim Roefs en zijn dochter Eva uit Loosbroek komen al tientallen jaren over de vloer. 'Waar zie je dit nou nog?' vragen ze zich hardop af. Dorpsgenoten komen regelmatig koffiedrinken of kijken naar de koeien in de stal. Dat is opmerkelijk in een regio waar veehouders steeds meer onder druk staan door kritiek uit de samenleving vanwege geuroverlast en dierenwelzijn.

Of je wordt geaccepteerd, ligt volgens Ries Somers deels aan jezelf. 'We hebben ons altijd ingezet voor de gemeenschap en zorgen ervoor dat ons erf er netjes bij ligt.'En inderdaad, zowel binnen als buiten ziet de boerderij er verzorgd uit. De voortuin ligt er bloeiend en keurig gesnoeid bij. De melktank glimt in de zon. In de koeienstal kun je van de vloer eten, bij wijze van spreken. En de kamers binnen zijn om door een ringetje te halen. Niet alleen het werk op de boerderij doen de broers zelf, ook het huishouden. Ze zijn nooit getrouwd en er is geen opvolger voor de melkveehouderij. Geen van beiden betreurt dat. 'Het is nou eenmaal zo gelopen', zeggen ze. De toekomst houdt hen zelden bezig, wel het werk van alledag.