Koebaden zijn therapeutisch en heilzaam

'Water helpt een koe bij het opstaan. Ze wordt lichter in het bad en weegt nog maar 30 procent van haar eigen gewicht', legt Frank Timmerman uit. Hij is een voormalig melkveehouder uit Dalfsen. Eind 2017 maakte hij gebruik van de stoppersregeling en hij verhuurt al ruim tien jaar koebaden.

Timmerman heeft er tien. In een ring van 140 kilometer rond zijn woonplaats brengt hij, of zijn vader Hardy, baden naar melkveehouders. Dat doen ze met Unimogs, kleine Duitse vrachtwagens. 'Een koebad weegt 700 kilo en dan hebben we ook nog een tank met 3 kuub warm water bij ons.'

Het water dat de ondernemer in het koebad laat stromen, is 38 graden Celsius. Bij warm weer maakt hij het water iets koeler en in de winter juist iets warmer.

Melkziekte

Vorig jaar rukte Timmerman bijna vijfhonderd keer uit om koeien in bad te zetten. Pakweg 60 procent van de dieren heeft melkziekte. Bij 10 procent gaat het om een vaars die te zwaar heeft gekalfd en bij de overige 30 procent zit de koe midden in de lactatie en kan ze niet meer staan. 'Zo'n dier is uitgegleden of heeft zich verwond bij het springen.'

De ondernemer stapt niet meteen in zijn Unimog als een boer hem belt. 'Niet elke koe is te redden met een bad', legt hij uit. 'Het succes hangt af van de inschatting van de veehouder en wat hij al met de koe heeft gedaan.'

Vragen stellen

Timmerman begint het telefoongesprek altijd met dezelfde vragen. Gebruikt de koe haar achterbenen als ze wordt opgejaagd? Is dit niet het geval, dan zijn vaak de pezen gescheurd en heeft een koebad geen zin. Ook wil de ondernemer weten of bij het opjagen de uier een stukje van de grond komt en of de koe vreet en drinkt. Verder vraagt hij of de koe op beide zijden ligt. Als ze dat doet, dan gebruikt ze beide achterpoten.

'En dan nog is het lastig in te schatten of een koe geholpen kan worden. Ik merk dat dit zelfs voor een dierenarts moeilijk is.'

Heupklem

Een andere voorwaarde voor een succesvolle aanpak is dat de boer de liggende koe heeft behandeld. Heeft hij het dier met een heupklem of een touw uit een ligbox getrokken, dan is de koe vaak al te veel beschadigd.

Liggend op een mat of matras is volgens Timmerman de beste manier om een koe over de roosters te vervoeren. Hij doet dat zelf met een koebrancard. 'Ga zorgvuldig om met een liggende koe. De meeste dieren kunnen al worden gered als je ze op een humane manier vanuit de ligboxenstal naar een strohok of wei verplaatst.'

Ondersteunen

Volgens de specialist kan een heupklem de pezen onder het heupgewricht afklemmen. Zeker als de klem strak is aangedraaid. Het beste is om de klem alleen te gebruiken voor het ondersteunen van de koe. 'En dan alleen als je ziet dat ze, bij opjagen, met haar uier boven de grond komt.'

Joey Schuttenbeld, dierenarts bij Diergeneeskundig Centrum Twente, voegt daaraan toe dat een koe niet in de heupklem mag blijven hangen. 'Laat haar zeker geen kwartier staan. Daar heb je een koetaxi of harnas voor. De klem gebruik je alleen voor het optillen.'

Drukt neemt af

Schuttenbeld is enthousiast over koebaden en wijst boeren er regelmatig op. Hij kan niet veel zeggen over het daadwerkelijke effect, want er zijn geen wetenschappelijke studies gedaan naar hydrotherapie bij runderen. 'Maar bij mensen en andere diersoorten is dat wel het geval. Door het drijven kan een koe opstaan. De spieren worden ontlast, de druk neemt af en de doorbloeding verbetert.'

Koeien die platliggen, om welke reden dan ook, moeten snel worden geholpen. Binnen zes uur kan er al ernstige spier- of zenuwschade optreden. 'Start dus meteen de juiste behandeling en rol de koe elke zes uur de andere kant op', zegt de dierenarts. 'Ze moet op een zachte en schone ondergrond met grip liggen. Verder moet ze voldoende vreten en drinken.'

Timmerman brengt het koebad samen met een tank warm water op locatie. Hier betaalt een boer 230 euro voor, exclusief voorrijkosten. De koe wordt op een mat gelegd en het bad ingeschoven. Dan gaan de waterdichte deuren erin en kan de waterkraan open. 'Het water hebben we thuis al verwarmd.'

Zes uur

De koe staat meestal meteen en blijft zes uur in het bad. De halster is vastgeknoopt, zodat ze niet verdrinkt. Na die zes uur maakt de veehouder zelf de zijschotten los en stroomt het water weg. 'Na afloop hebben we nog even contact over het resultaat en eventuele vervolg. Soms moet een koe nog een tweede of zelfs derde keer in bad, voordat ze weer zelf kan staan.'

Komt het ook weleens voor dat het koebad niet helpt? 'Ja, komt het dier nog steeds niet overeind, dan laten we het bad weer leeglopen en gaat ze eruit. Een koe is helaas niet altijd te redden.'
Ondanks deze teleurstellingen is de ex-melkveehouder blij met zijn werk. 'Je krijgt veel waardering van boeren. En het allermooiste is natuurlijk als je een koe weer in de benen krijgt.'