Gedeputeerde Brabant: 'We kunnen niet om verduurzaming heen'

Wat zijn uw eerste indrukken van de afgelopen maanden?

'Ik ben bevestigd in mijn overtuiging dat landbouw en natuur heel dicht bij elkaar liggen. Dat ze nu in één portefeuille zitten, zie ik als winst voor boer en natuur. Ik spreek dan ook liever van landbouwinclusieve natuur, waarbij gebruik wordt gemaakt van de meerwaarde die natuur te bieden heeft. Boeren kunnen veel betekenen als het gaat om natuurbeheer.'

Van verduurzamen is wel degelijk een verdienmodel te maken

Elies Lemkes-Straver, gedeputeerde van Noord-Brabant

Op welke manier?

'Door duurzaam om te gaan met de bodem en met water, bijvoorbeeld. De provincie stimuleert boeren door subsidie te verlenen voor innovatieve toepassingen of bij te dragen aan de omschakeling naar natuurinclusieve landbouw. Daar zijn verschillende manieren voor: grootschalig, maar ook in kleine stappen.

'Ik vind dit trouwens een verantwoordelijkheid van de hele keten. De boer wil wel verduurzamen. Maar we moeten hem een realistisch pad bieden en daar hoort verduurzaming van de rest van de keten ook bij.'

De praktijk wijst uit dat het voor boeren lastig is om er een verdienmodel aan te verbinden.

'Aan natuur alleen niet, dat realiseer ik me. Maar van verduurzamen in de brede zin is wel degelijk een commercieel model te maken. Door technologie toe te passen, kun je preciezer boeren. En dat is een absoluut kostenvoordeel. We willen als provincie graag faciliteren in het opzetten van nieuwe bedrijfsmodellen. Sterker nog: dat doen we al.'

Hoe dan?

'We verpachten gronden voor natuurinclusieve landbouw voor de helft van de normale prijs. En met het ondersteuningsloket worden vijfhonderd boeren met de regeling Vabimpuls geholpen om naar een andere toekomst voor hun bedrijf te kijken. Of neem de Taskforce Innovatieve Stallen. Ook hebben we subsidies zoals StiLa om boeren te faciliteren bij landschapsbeheer.'

Maar veel van die voorzieningen zijn er gekomen door de strengere regelgeving.

'Dat klopt. Die strengere regelgeving is noodzakelijk. Brabant heeft te maken met drie belangrijke opgaves: we hebben veel vee, we hebben veel stikstof en we hebben veel aangetaste natuur.'

De Brabantse boeren waren al een eind op weg met verduurzaming. Toch is de datum waarop ze aan milieumaatregelen moeten voldoen naar voren gehaald. Waarom?

'De wereld is sterk veranderd sinds het moment dat die afspraken met de sector zijn gemaakt. Daarna is bijvoorbeeld de PAS-uitspraak gedaan. Dat betekent nogal wat, zeker voor Brabant. We willen de verduurzaming echt doorzetten, maar wel op een manier die dicht bij de boer staat en hem ondernemingsruimte geeft. Daarom hebben we bij het opstellen van het bestuursakkoord gekeken wat realistischer is.'

U vindt dat u de boeren voldoende tegemoetkomt?

'Ja. Boeren kunnen veel meer ondernemer zijn doordat ze verschillende maatregelen mogen combineren, net wat het beste bij een specifieke onderneming past. We zijn als bestuur van mening dat we geen onmogelijke eisen stellen.'

Toch vervolgt ZLTO de rechtszaak tegen de provincie.

'Dat is haar goed recht. Aan de andere kant ligt er een tussenuitspraak die duidelijk maakt dat we deze regels mogen stellen als we de natuurdoelstellingen willen halen, mits het boeren niet onevenredig treft. Dat zijn we momenteel aan het onderzoeken.'

Sinds woensdag heeft de provincie extern salderen met veehouderijen mogelijk gemaakt. Waarom?

'Omdat Brabant anders op slot gaat. Ontwikkelingen op het gebied van woningbouw, infrastructuur, industrie en landbouw moeten mogelijk blijven voor een economisch gezonde provincie. We hebben met zijn allen een behoorlijke stikstofopgave. Om toch ruimte te kunnen bieden, moeten we dit doen.'

Door de stikstof van boeren in de uitverkoop te doen?

'Boeren denken dat de stikstofruimte die vrijkomt alleen naar andere sectoren gaat. Dat is niet zo. We hebben een rondgang gemaakt langs andere sectoren, zoals industrie, woningbouw en infrastructuur. En onze indruk is dat er ruim voldoende stikstof beschikbaar is, ook voor de land- en tuinbouw. De sector zou kunnen nadenken over hoe deze zelf stikstofruimte kan gebruiken.'

De relatie met boeren heeft de afgelopen jaren flink onder druk gestaan. Hoe gaat u het vertrouwen herwinnen?

'Door met de boeren in gesprek te gaan en samen te kijken naar de toekomst van de sector. Een voorbeeld: we hadden de Interim omgevingsverordening gewoon hier op het provinciehuis kunnen uitschrijven. Dat hebben we niet gedaan. In plaats daarvan zijn we met alle stakeholders in gesprek gegaan en hebben we ons georiënteerd in het veld.'

Hoe ziet u de toekomst van de Brabantse boer?

'We moeten met zijn allen verduurzamen, daar kunnen we niet omheen. Uiteindelijk kan het ook een voordeel zijn. Straks lopen we voorop in Brabant, ook onze boeren. Zij zullen veel beter zijn voorbereid op de duurzaamheidseisen die verderop in de keten worden gesteld. Dat geeft hen een voorsprong in de markt. En ook in de export, want ook daar zullen steeds hogere eisen worden gesteld.'