Egaal tulpen beregenen vraagt om sproeiboom

Tot het begin van deze eeuw beregende vrijwel niemand in Zeeuws-Vlaanderen. Het oppervlaktewater is daarvoor op de meeste plekken te zout. De start van de teelt van tulpenbollen was voor Bert Timmermans uit Aardenburg de aanzet om te zoeken naar mogelijkheden om toch te kunnen beregenen. Hij gebruikte daarvoor oppervlaktewater waar en wanneer dat kon en water uit een groot bassin dat hij van een stoppende fruitteler had overgenomen. Het bassin ligt op steenworp afstand van het bedrijf, aan dezelfde weg. Daarin kan voldoende water om 15 hectare tulpen te beregenen.

Timmermans pompt het bassin in de winter vol met oppervlaktewater. In een winterse periode met veel regen is dat water daarvoor zoet genoeg. Vervolgens legde hij vanaf het bassin ondergrondse leidingen aan naar alle percelen die hij heeft aan weerskanten van die weg. Dat levert tijdwinst op bij het beregenen.

Tulpen als aanjager

In de jaren daarna kwam er meer aandacht voor zoetwaterbellen. De ondernemer treuzelde niet en liet in diverse zoetwaterbellen diepdrains aanleggen. Ook toen was de belangrijkste reden om de tulpen te kunnen beregenen. Die teelt maakte een gestage groei door, net als het totale areaal van het bedrijf. Nu kan de familie Timmermans 80 procent van de percelen beregenen met zoetwater.

Tot twee jaar geleden beregende de maatschap met een sproeikanon. Maar vooral bij tulpen is een egale verdeling over het perceel nodig. Als het maar even waait, geeft een sproeikanon een ongelijke verdeling met banen waar te veel valt en banen waar te weinig valt. Bovendien waait het in de kuststreek harder dan landinwaarts, ook in het voorjaar als water de beperkende factor is voor de groei van de tulpen. 'Voldoende water komt heel nauw bij bloembollen. Een fout wordt direct afgestraft.'

Regelmatig moest de familie daarom een extra trek maken om de banen waar als gevolg van de wind te weinig water was gekomen, te compenseren.

Zoetwater is schaars

Daar komt bij dat bij een sproeikanon veel water verloren gaat, op plekken op het perceel waar al voldoende ligt of op plekken naast het perceel. 'Zoetwater is hier schaars', zegt de teler. 'Daar moet je zuinig mee omgaan.'

Daarom kozen Timmermans en zijn zonen Mark en Stefan twee jaar geleden voor een sproeiboom. Ze kochten een Briggs met een breedte van 76 meter. De boom beregent 80 meter breed en staat stabiel op een vierwielig onderstel dat rijdt in de sporen voor de spuit die op 40 meter liggen.

Nauwkeuriger

'Een sproeiboom werkt veel nauwkeuriger', is de ervaring van Mark Timmermans, die verantwoordelijk is voor het beregenen. 'Je kunt precies vierkant beregenen. Het water komt op de juiste plek en je hoeft minder vaak terug te komen.'

Het verzetten van de sproeiboom is wat omslachtiger. Dat duurt een klein kwartier langer dan bij een kanon. 'Daar moet je eerst aan wennen', zegt hij. 'Maar dan valt het mee. Je wint juist tijd omdat je het kanon niet hoeft bij te stellen als de wind verandert en omdat je minder vaak terug hoeft naar een perceel om de banen te beregenen die te weinig water hebben gekregen. Per saldo zijn we nu minder tijd kwijt met beregenen dan voorheen met het sproeikanon.'

Droog voorjaar

In het droge voorjaar dit jaar merkten de ondernemers nog een voordeel van de sproeiboom, toen ze moesten beregenen om de gewassen aan de gang te krijgen. De fijnere druppels die een boom sproeit, geven veel minder slemp dan het geweld van een kanon. Het kwam wel slecht uit dat dit juist nodig was in de periode dat normaal gesproken ook de tulpen worden beregend. Andere jaren gaat de installatie pas in andere gewassen als beregenen in de tulpen niet meer nodig is.

'Voorheen was er maar sporadisch overlap', zegt Mark Timmermans. 'Het is wel gelukt, maar we moesten de boom dit voorjaar maximaal benutten.'

Volgende stappen

Omdat het areaal verder groeit, oriënteren de ondernemers zich op volgende stappen om hun gewassen van voldoende zoetwater te kunnen voorzien. Er zijn twee opties: een tweede sproeiboom en druppelirrigatie. Ook een combinatie van beide opties is in beeld. Bovendien overwegen ze de aanleg van een tweede bassin als aanvulling op de diepdrains.

Bij die keuzes kijken de ondernemers weer vooral naar wat het beste is voor de tulpen. 'Door dat gewas stellen we hoge eisen aan teeltomstandigheden zoals beregenen', legt Stefan Timmermans uit. 'Dat brengt ook andere gewassen op een hoger niveau. We willen de teeltomstandigheden steeds naar een hoger niveau brengen. Als die niet optimaal zijn, wordt dat steeds vaker keihard afgestraft.'