Vijf vragen over nieuwe regels voor banken bij leningen

Om welke regels gaat het eigenlijk?

Het gaat om de Basel IV-richtlijnen. Dat zijn internationale afspraken over, kort samengevat, de hoeveelheid eigen kapitaal die banken moeten hebben. De bestaande afspraken daarover zijn fors aangescherpt naar aanleiding van de kredietcrisis in 2008 waardoor wereldwijd banken in grote problemen kwamen.

In 2023 gaan de nieuwe regels in. Ze moeten bijdragen aan grotere buffers en meer robuustheid van de banken.

Maar wat heeft het eigen kapitaal van banken te maken met de financiering van boeren en tuinders?

Basel IV geeft strenge normen voor de hoeveelheid kapitaal die banken moeten aanhouden ten opzichte van het risico dat zij lopen bij kredietverstrekking. Daardoor worden de banken als het ware gedwongen om ondernemers meer te financieren op basis van rentabiliteit en liquiditeit van de onderneming. De waarde van eigendommen als grond en gebouwen gaat een minder belangrijke rol spelen.

Wat is dan precies het probleem dat dreigt voor de agrarische sector?

Juist in de land- en tuinbouw speelt financiering op basis van eigendommen vanouds een grote rol. Met grond als onderpand durven de banken het sneller aan om een lening te verstrekken voor een bepaalde investering.

Financiering op basis van rentabiliteit en liquiditeit ligt veel lastiger. De inkomens van boeren en tuinders zijn gemiddeld genomen niet erg hoog en er zijn geregeld jaren met ronduit slechte inkomens. Als een lening al wordt goedgekeurd, moet de bank het grotere risico afdekken met extra eigen vermogen en dat kost geld.

Dat probleem was toch al eerder te voorzien?

Ja, de banken hebben hiervoor gewaarschuwd direct na de eerste voorstellen in 2017 en ook tijdens de daaropvolgende onderhandelingen over Basel IV.

Zo sprak de Rabobank in een rapport over een 'onderwaardering van het onderpand' die leidt tot moeilijker financiering en duurdere leningen in de agrarische sector. Maar de waarschuwingen hadden weinig effect op het uiteindelijk gesloten akkoord.

Kunnen we nog onder deze regels uit?

Nee, het zijn internationaal vastgestelde afspraken die na moeizame onderhandelingen zijn overeengekomen. Nederland zich heeft hieraan geconformeerd en de maatregelen zijn inmiddels in Europese wetgeving verankerd. De Nederlandse banken zijn dus verplicht om aan de voorwaarden van Basel IV te voldoen.