Coaching helpt een rood bedrijf in het groen

Achtergrond Varkens Michiel Elands 22 jul 2020 om 09:29uur

De varkenshouderij heeft de afgelopen tien jaar het antibioticagebruik met grote stappen teruggebracht. De focus komt nu te liggen op de 'rode bedrijven' met een structureel te hoge dierdagdosering. Samen met een coach gaan varkenshouders, dierenartsen en voerspecialisten aan de slag.

Coaching+helpt+een+rood+bedrijf+in+het+groen

Het antibioticagebruik in de varkenshouderij is een golfbeweging met een piek in 2009 en een dal tien jaar later. In totaliteit is het gebruik met 61 procent afgenomen. Wie inzoomt op het aantal dierdagdoseringen per bedrijf, ziet een golfbeweging met een lange staart. Driekwart van de bedrijven heeft lage dierdagdoseringen en bij de overige varkenshouders loopt het gebruik uiteen van hoog tot zeer hoog.

Vooral de bedrijven in deze lange staart van de grafiek, oftewel de rode bedrijven, hebben de interesse van Heleen Prinsen, ZLTO-specialist Diergezondheid. Acht- tot negenhonderd varkensbedrijven zitten boven de streefwaarden van diergeneesmiddelenautoriteit SDa.

'Bij extreem hoog antibioticagebruik neemt het risico op resistentie toe, dus ook voor de behandeling van mensen. Dat willen we voorkomen.'

Universeel plan van aanpak is voor alle bedrijven uitdaging

Heleen Prinsen, ZLTO-specialist Diergezondheid

Stoplichtmodel

De streefwaarden werken als een stoplicht: groene bedrijven hebben een lage dierdagdosering, zeugen-, biggen- en vleesvarkensbedrijven met meer dan zeven dierdagdoseringen kleuren oranje en bedrijven met meer dan tien dierdagdoseringen zijn rode bedrijven.

Voor speenbiggen ligt de signaleringswaarde met twintig dierdagdoseringen een stuk hoger en rode bedrijven gebruiken meer dan veertig dierdagdoseringen.

Strengere normen

Voor deze diercategorie blijft het stoplichtmodel voorlopig nog in de benen. Maar voor zeugen, biggen en vleesvarkens worden de normen voor antibioticagebruik de komende twee jaar strenger. De signaleringswaarde oranje verdwijnt en in twee jaar moeten de waarden structureel onder de vijf dierdagdoseringen komen te liggen.

Omdat een kant-en-klaaroplossing een illusie is, zien ZLTO en de POV een coachingstraject als waardevol instrument om rode bedrijven groen te krijgen. Op dit moment begeleiden drie coaches landelijk twee jaar lang veertig bedrijven. De coaches helpen om het bedrijfsmanagement in kaart te brengen.

Driehoek

'We spreken daarbij van een driehoek – ondernemer, voeradviseur en dierenarts – die gezamenlijk een plan van aanpak maakt', zegt de ZLTO-specialist Diergezondheid. 'Maar natuurlijk kunnen meer mensen om tafel zitten, zoals de fokker, bedrijfsleider of personeelsleden.'

• Lees ook: Varkenshouders gecoacht bij gebruik antibiotica

POV-bestuurder Mark Vossen vindt het belangrijk om de aandacht te vestigen op de rode bedrijven en tegelijkertijd het leeuwendeel van de varkenshouders op het thema antibiotica met rust te laten. 'We mogen supertrots zijn op de stappen die de sector heeft gezet.'

Blauwdruk

Het blijkt lastig om een blauwdruk te maken welke varkenshouders een hoge dierdagdosering hebben, constateren POV en ZLTO. 'Groot of klein, wel of geen hygiënesluis en uitgebreide protocollen, zeugen of vleesvarkens, personeel of geen personeel; bij alle soorten bedrijven kan het antibioticagebruik hoog of juist laag zijn', ziet Prinsen.

Dus is het zaak om het bedrijfsmanagement bij individuele bedrijven nauwkeurig onder de loep te nemen. Of het nu gaat om huisvesting, stalsysteem, voer, middelengebruik, hygiëne of de inzet van personeel. 'Alles hangt met elkaar samen en kan elkaar juist versterken of tegenwerken', weet de ZLTO-specialist Diergezondheid.

Personen

De coaches kijken daarom ook naar welke personen aan tafel zitten, hoe ze onderling communiceren en wat hen drijft. Het is een aanpak, al is enige voorzichtigheid nog geboden, die werkt.

'We zien halverwege het traject al bij bedrijven het antibioticagebruik omlaaggaan', zegt Prinsen. 'Maar het lastige is om deze successen nauwkeurig in kaart te brengen. Hoe kom je tot een plan van aanpak dat voor alle soorten varkensbedrijven werkt en dat we ook voor andere sectoren in kunnen zetten? Daar ligt de uitdaging.'

Over de streep trekken

Een andere opgave is om ondernemers van rode bedrijven over de streep te trekken om het coachingstraject, gefinancierd door ZonMW, Stuurgroep Landbouw Innovatie Noord-Brabant (LIB), LTO Noord en POV, te volgen.

'Soms horen we van een dierenarts dat de ondernemer niet mee wil doen, maar ondernemers zeggen ook dat de dierenarts afhaakt. We vragen alle betrokkenen om inzicht te geven in hun werkwijze en dat werpt een drempel op', zegt de ZLTO-specialist Diergezondheid.

Kans

'Ook zien we dat er zoveel op varkenshouders afkomt dat het antibioticagebruik soms een lage prioriteit krijgt. Juist voor deze ondernemers kan het een kans zijn om samen met een coach de hele bedrijfsvoering te verbeteren.'

Colistine een laatste redmiddel

De diergeneesmiddelenautoriteit SDa maakt zich vooral zorgen om het toegenomen gebruik in 2019 van het middel colistine. Dat is nu nog een tweedekeusmiddel met extra beperkingen. Zo mag het bij varkens niet meer worden ingezet bij een salmonellabesmetting. De Wereldgezondheidsorganisatie WHO heeft colistine op de lijst kritische antibiotica met hoogste prioriteit voor de volksgezondheid geplaatst. Het gebruik ervan bij ernstige bacteriële infecties bij de mens is toegenomen en de zorgen om resistentie groeien. De POV pleit ervoor dat varkenshouders en dierenartsen terughoudend zijn met het gebruik van het middel, maar dat het wel inzetbaar blijft voor de varkenshouderij.