ESBL's kunnen overgaan van varkens naar mensen

Wat zijn ESBL's ook alweer?

'De afkorting ESBL's staat voor Extended Spectrum Beta-Lactamases. Dit zijn stoffen die geproduceerd worden door sommige darmbacteriën. ESBL's kunnen bepaalde antibiotica, zoals cefalosporinen en penicilline, afbreken. Daardoor zijn infecties moeilijker te behandelen.

Het risico op dragen van ESBL's is verminderd, doordat bij varkens steeds minder cefalosporinen zijn gebruikt

Wietske Dohmen, Universiteit Utrecht

'ESBL's komen voor bij mensen, dieren en in het milieu. Gezonde mensen worden bijna nooit ziek van deze antibioticaresistente bacteriën.'

Waarom is dit onderzoek uitgevoerd?

'In 2010 was er weinig bekend over ESBL's bij varkens en of die worden overgedragen op de mens. Van 2011 tot 2013 heb ik daarom 39 varkensbedrijven herhaaldelijk onderzocht op het voorkomen van ESBL's.

'146 varkenshouders, medewerkers en hun familieleden zijn onderzocht om te kijken of ze hetzelfde ESBL-type zoals gevonden bij hun varkens dragen. In een tweede onderzoek zijn 334 slachthuismedewerkers onderzocht op ESBL's.'

Wat was het resultaat?

'Van de 39 varkensbedrijven werden op 18 bedrijven ESBL's bij de varkens aangetoond en op 10 bedrijven ESBL's in stof. Bij 17 van de 146 mensen op de varkensbedrijven werden ESBL's gevonden, veelal van hetzelfde ESBL-type als bij hun varkens was aangetroffen.

'Dat betrof voornamelijk de mensen die in de stallen werkten. Familieleden droegen minder vaak ESBL's bij zich. Van de 334 slachthuismedewerkers werd bij 16 een ESBL gevonden.'

Wat is de rol van antibiotica?

'Sinds de start van het onderzoek is het antibioticagebruik op de varkensbedrijven flink aangepakt. Dat bleek geen verband te hebben met ESBL's. Wel is er een verband aangetoond met cefalosporinen.

'Het gebruik hiervan is door de varkenssector flink ingeperkt. Dat heeft waarschijnlijk geleid tot een daling van ESBL's. Dat merkte ik in mijn onderzoek dat liep van 2011 tot 2013 al. Het aandeel bedrijven met ESBL's daalde van de helft naar een derde.'

Is het aandeel ESBL's verder gedaald?

'Doordat cefalosporinen nu helemaal niet meer worden gebruikt, is dat zeker te verwachten. De Maran-cijfers lijken dat ook aan te tonen. Of het nog verder kan dalen, is de vraag. De resistentie kan in stand blijven onder de varkensstapel. Insleep van buiten kan ook. Goede externe en interne biosecurity zijn belangrijk.'