Koe bepaalt beste routing melkrobot

Een groot deel van de Nederlandse melkveehouders werkt met melkrobots en dat aantal blijft groeien. Voor de aanschaf van de installaties zijn de routing en looplijnen voor boer en koe vaak een punt waar lang en goed over wordt nagedacht. Terecht, want het bepaalt voor een belangrijk deel het succes van het robotmelken.

'Probeer altijd te denken vanuit de koe. Waar voelt die zich het prettigst bij?' zegt Tinus de Jong van Fullwood-dealer Melkveetechniek De Jong in Gorredijk.
'Een koe wil zo weinig mogelijk obstakels en zoveel mogelijk open ruimte. Voor de robots moet je minimaal 5 meter ruimte houden. De koe houdt zo een veilig gevoel en overzicht op het koppel', adviseert De Jong.

Hoek van 90 graden

'Koeien hebben een hekel aan afzondering. Daarom verdient de basisopstelling van de melkrobots in een hoek van 90 graden plaatsen ten opzichte van de lengte van de stal meestal de voorkeur. Daarbij is voldoende ruimte voor separeren en strohokken rond of achter de melkrobots een pre of eigenlijk een must.'

Verder moet de melkveehouder kijken hoe de koeien zich in de stal bewegen. 'Als er weidegang wordt toegepast, houd je daar rekening mee. Voor de boer is het van belang dat er niet te veel kruip- en sluiproutes in de stal komen door bijvoorbeeld allerhande hekjes of buizen. De mooiste uitdaging van mijn werk is dan ook om de boer mee te nemen in het proces om te denken vanuit de koe.'

Tekening

Bertjan Westerlaan van Vetvice adviseert ook veel melkveehouders in binnen- en buitenland en tekent, net als De Jong, zelf mee aan de indeling in bestaande of nieuwe stallen als er plaats wordt gemaakt voor melkrobots.

'Je wilt het liefst dat de koe in de hele stal zicht heeft op de robots en op het koppel als ze in de robot staat. Daarbij is de koe een gewoontedier. Uit onderzoek blijkt dat gelijk gerichte melkrobots het beste werken. Dat betekent dat bij twee of meer boxen de koe alle boxen van links of van rechts betreedt. Bij zo'n gespiegelde robotopstelling creëer je meer voorkeursgedrag voor een bepaalde robot, wat praktische nadelen kan geven.'

Vrij koeverkeer

De Jong en Westerlaan zijn voorstanders van vrij koeverkeer. Tegenwoordig wordt dat op de meeste bedrijven toegepast. In de beginjaren van het robotmelken was gestuurd koeverkeer bij robotmelken iets wat regelmatig voorkwam. In sommige andere landen geldt dat nog steeds. 'Uit onze observatiestudies blijkt keer op keer dat koeien bij vrij koeverkeer vaker van de ligboxen naar het voerhek lopen. Ze voelen zich vrijer en eten meer porties per dag', zegt Westerlaan.

Wat door de jaren heen ook veranderde bij robotmelken, is het gebruik van traditionele wachtruimtes. Bijvoorbeeld via klaphekjes tussen de boxen. De Jong en Westerlaan zien ze bijna niet meer verschijnen en adviseren ze ook niet omdat bange dieren vaak te lang in deze wachtruimtes staan.

Split Entry

Wel zijn beiden voorstander van een Split Entry-wachtruimte naast de robot, waarbij 'ophaalkoeien' via een draaihek de robot kunnen bezoeken zonder directe interactie met mogelijk dominante koeien uit het koppel.

Wanneer een boer met melkrobots gaat werken, is dit ook de plek waar de koe haar aanvullende krachtvoer krijgt verstrekt. Of althans een deel.

Separate krachtvoerboxen

Veel voervertegenwoordigers propageren vaak separate krachtvoerboxen te gebruiken. Voor hoogproductieve koeien zou dit onontbeerlijk zijn. Maar extra krachtvoerboxen kunnen de plaatsing van de melkrobots en routing van de koe soms ook beïnvloeden. Want het voer moet ook door buizen naar de krachtvoerboxen worden toegeleid en de voersilo's staan vaak al op een vaste plaats.

Onafhankelijke adviseurs zijn er, mede om die reden, vaak geen voorstander van. Dat geldt ook voor Westerlaan. 'Wie met een mengwagen voert, kan prima op separate krachtvoerboxen besparen. Voor boeren die geen mengwagen hebben en ook niet nemen, zijn extra boxen vaak juist wel een goed idee omdat je krachtvoergiften van meer dan 6 kilo in de robot wilt voorkomen.'

Meer sturingsopties

De Jong is niet tegen extra separate krachtvoerboxen. 'Het geeft voor de melkveehouder meer sturingsopties. Dat is vaak een welkome aanvulling. Belangrijker is dat onze software zo werkt dat een koe in de separate krachtvoerbox nooit wordt bediend als zij moet worden gemolken. De routing in de stal wordt er dus niet negatief door beïnvloed.'

Of er een of meer boxen worden geïnstalleerd, de 90 gradenhoek ten opzichte van de lengterichting van de stal past meestal het beste en geniet dus de voorkeur.

Parallelopstelling

De laatste jaren komt ook de parallelopstelling, ook wel kassaopstelling genoemd, uit het buitenland overwaaien. Westerlaan: 'Voor bedrijven met wat grotere koppels kan dit in een bestaande stal soms een goede oplossing zijn, omdat in de breedte niet de vier of bijvoorbeeld zes boxen die je wilt plaatsen, passen. Het nadeel is een langere terugloop, maar het vinden van de beste routing en meest efficiënte looplijnen is soms ook een kwestie van pragmatisch denken.'