Boerenorganisaties kritisch op boer-tot-bordstrategie

Een greep uit de boer-tot-bordstrategie (farm-to-fork): halvering van het pesticidegebruik, 20 procent minder kunstmest en een verdubbeling van het biologische landbouwareaal.

LTO Noord-voorzitter Dirk Bruins noemt de gestelde doelen 'niet realistisch'. 'Het zijn platte getallen die niet aansluiten bij de boerenpraktijk.' Bruins pleit ervoor om samen met de sector in kaart te brengen hoe de gestelde doelen moeten worden gehaald. 'Kijk in de praktijk wat haalbaar en realistisch is.'

Ook het Duitse DBV en het Franse FNSEA spreken van onrealistische, willekeurige en onhaalbare doelen. 'Milieudoelen moeten samen met de sector worden opgesteld, rekening houdend met de internationale concurrentie', schrijven de voorzitters Joachim Rukwied en Christiane Lambert in een gezamenlijke verklaring.

LTO Nederland noemt het cruciaal dat boeren en tuinders de extra inspanningen en investeringen vergoed krijgen. Wat dat betreft ziet LTO Noord-voorzitter Bruins wel lichtpuntjes dat de boer-tot-bordstrategie voor de hele EU geldt. 'Voor ons is het belangrijk dat er een gelijk speelveld ontstaat als het gaat om wet- en regelgeving op het gebied van duurzaamheid. Daarvoor zitten hier best kansen in.'

Solide landbouwbegroting

De boerenorganisaties verlangen van de EU een solide landbouwbegroting onder de voorgestelde transitie. Komende week wordt er in Brussel weer overlegd over de meerjarenbegroting. Deze onderhandelingen worden overschaduwd door de coronacrisis. Het gesteggel over de herstelfondsen mag niet ten kosten gaan van het GLB-budget, stellen DBV en FNSEA.

'Wij verwerpen het gebruik van de Europese crisisreserve, omdat dit ten koste zou gaan van rechtstreekse betalingen aan boeren. Een crisisbegroting ter ondersteuning van landbouwers in uitzonderlijke tijden moet buiten de GLB-begroting worden gefinancierd.'

Kritische geluiden

Vanuit het Europees Parlement klinken ook kritische geluiden over de boer-tot-bordstrategie. CDA-Europarlementariër Annie Schreijer-Pierik waarschuwt voor een verdere uitbreiding van natuurgebieden.

'Het kabinet mag absoluut niet akkoord gaan met de aanwijzing van nog meer Natura 2000-gebieden in Nederland. De stikstofcrisis heeft geleerd welke gevolgen Natura 2000 heeft voor bedrijven en burgers.'

Familie- en gezinsbedrijven

Het ontbreekt volgens Schreijer-Pierik in de voorstellen aan een onderbouwd verdienmodel voor het behoud van familie- en gezinsbedrijven. 'Onze boeren en tuinders verdienen een eerlijke referentiedatum, zodat de reeds bereikte reducties van voorlopers in de rekensom worden meegenomen.'

De SGP-fractie in het EP maakt zich zorgen over de effecten van minder gewasbescherming op de landbouwproductie. 'Krijgen bepaalde ziekten en plagen daardoor vrij spel voor misoogsten? We moeten nog eens heel goed doorpraten over de gevolgen', zegt SGP-Europarlementariër Bert-Jan Ruissen. 'Wat mij betreft moet de landbouwproductie in de EU juist minstens gelijk blijven, om de groeiende bevolking te kunnen voeden.'

GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout verwelkomt de concrete doelen die in de boer-tot-bordstrategie worden gesteld. Vooral de uitbreiding van de natuurgebieden en het terugdringen van gewasbeschermingsmiddelen kunnen op zijn goedkeuring rekenen.

Harder ingrijpen

Op andere vlakken mag van Eickhout nog harder ingrepen worden. 'Ik wil zien dat de EU veel harder inzet op het hervormen van de regels waaronder handel wordt gedreven. Om zo ook het biodiversiteitsverlies, dat Europa in andere delen van de wereld aanricht, te stoppen. Daarnaast moet duidelijker worden hoe we de vleesconsumptie terugdringen, de veestapel verkleinen en de agrarische monoculturen aanpakken.'

De doelen voor 2030 zijn op zijn minst zeer ambitieus te noemen, erkende Eurocommissaris Frans Timmermans die de architect is van de boer-tot-bordstrategie. Hij noemt de doelen voor 2030 zelf ook 'zeer ambitieus'.

Haalbaarheid en impact

Specialisten van binnen en buiten de Europese Commissie gaan de voorstellen nu onderzoeken op haalbaarheid en de impact op de land- en tuinbouw. Dan volgen voorstellen voor nieuwe groene regelgeving. De lidstaten en het Europees Parlement mogen zich er daarna over buigen.

Uiteindelijk moet de regelgeving opgenomen worden in de nationale actieplannen die onderdeel worden van het nieuwe GLB dat naar verwachting pas vanaf 2023 in gaat.

De belangrijkste punten uit de boer-tot-bordstrategie op een rij

Biodiversiteit: Dit is het sleutelwoord in plannen. De achterliggende gedachte is dat herstel van de biodiversiteit bijdraagt aan het weerbaarder maken van de landbouw tegen de klimaatverandering. Hiervoor worden natuurgebieden, veengronden en wetlands hersteld. De populatie van weidevogels en insecten, met name bestuivende insecten, worden als indicatoren gezien voor de gezondheid van agro-ecosystemen. De Europese Commissie noemt ze van vitaal belang voor de landbouwproductie en voedselzekerheid.
Gewasbescherming: Om de insecten en vogelpopulaties te verbeteren, wil de commissie het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen met de helft terugdringen.
Biologische landbouw: De Europese Commissie wil in 2030 biologische landbouw op een kwart van het totale landbouwareaal hebben. Nu is dat 8 procent van het Europese areaal biologisch. De commissie gaat biologische producten promoten.
Landschapselementen: Om ruimte te bieden aan dieren, planten en bestuivers wil de commissie 10 procent van het landbouwareaal inzetten voor braakland of landschapselementen zoals heggen, vijvers en bomen. Deze stukken dragen ook bij aan het vastleggen van CO2 en het tegengaan van bodemerosie.
Bomen: Het doel is om tot 2030 tenminste 3 miljard extra bomen in de EU te planten, bij voorkeur in stedelijk gebied.
Antibiotica: De Europese Commissie wil de verkoop van antibiotica voor vee met 50 procent terugbrengen. Dit moet bijdragen aan het verminderen van de antibioticaresistentie. Die leidt in de EU jaarlijks tot naar schatting tot 33.000 menselijke sterfgevallen.
Handelsakkoorden: In de handelsakkoorden worden dezelfde duurzaamheidsvoorwaarden opgenomen als binnen de EU.
Kunstmest: De uitspoeling van stikstof en kunstmest uit de landbouw moet met de helft worden teruggedrongen, zonder verlies van bodemvruchtbaarheid.